Lo « holanda »

              Jan deu Pradèu

 

Personatges :

- Baptista (70 ans) Batite

- Capdèta (70ans) Caddète

- Anatòli (vesin)

- Lo medecin

Ua cosina de campanha ; ua botelha de roge, miei plenha, sus la taula.

 

=============

      I

Baptista :

(Arribant de la crampa, croishit, vente eslat, en se tiéner a las cadèiras.... planhets...)
- Ne’m poish pas tiéner de cap ensús... (caid a quate patas... planhets...) Mes, hilh de puta de hilh de puta, que poish donc jo aver ?... n’èi pas portant enqüèra bevut de uei !... Se’m podí béver un horrupat, que’m heré benh !... ( s’estanca enter la pòrta e la taula, shens mei poder botjar).

Capdèta hòu... Capdèta hòu ! ajuda !... ajuda !

 

Capdèta :

- Que vòs donc ? (arribant) E que t’arriba, praube malurós ! Quin miserable e’m hès !...

 

Baptista :

- Da’m un veiròt de roge !

 

Capdèta :

- Malurós ! N’as pas pro bevut ?

 

Baptista :

- Que’t vau muishar se soi prèst a crebar... (saja d’avançar, torna càder...) Ai.. ai !... o !

 

Capdèta :

- Ne pòts donc pas damorà’t au lheit, com a dit lo medecin ! pelièr d’òmi !... aten, que’t vau arrossegar e hicà’t sus la cadèira lonca... (s’i gaha).. Praube òmi, que pesas com un aso mort ! (se’n veid entà l’apitar...) (planhets deu Baptista).

Ah ! qu’es fresc lo Baptista ! Se t’i tornas, solide que’t trobarèi mort ! Prauba de jo !

 

Baptista :

- Qu’èi set, doble ban !

 

Capdèta :

- Aten, que’t vau har ua tisana...

 

Baptista :

- Que’m sap mélher morir que de béver de ‘queth leishiu !

 

Capdèta :

- E vòs cafè ? aquò que tòca !

 

Baptista :

- Que tòca, que tòca ! A tu innocenta ! Vin que’m cau !

 

Capdèta :

- Damora’t aquí, o que’t torni trobar a quate patas ! Que torni de tira ! (que sòrt) ; (planhets deu Baptista...)

 

Baptista :

- A quina òra vien lo medecin ?

 

Capdèta :

(de la cosina avant : ) – Pòt pas har de mens que d’arribar !

 

Baptista :

- Be soi donc jo a malaise, dab un vente parièr ! Hilh de puta de hilh de puta, qu’es çò que poish aver aquiu dehens ?...

 

Capdèta :

(tornant dab ua tassa de cafè) - Auràs drin de plaça entau cafè ?... Cho ! qu’i arriba quauqu’un !

Tè, qu’es l’Anatòli, qui’t vien véder !

 

 

      II

Anatòli :

(entrant) – E donc Baptista, quin te va ?... Adiu Capdèta !

 

Baptista :

- E a tu, quin te va, Anatòli ?

 

Anatòli :

- Tè, praube de tu, que va mau... e que dura !

 

Baptista :

- Tu qu’as chança ! Jo, que va mau e ne va pas durar !

 

Anatòli :

- Qu’ès tostemps farçur, Baptista ! Qu’es bon signe !

 

Baptista :

- Signe o pas, atau qu’es... (planhets...) Tè, e vòs béver un còp ?

 

Capdèta :

- Non, n’a pas set !

 

Baptista :

- Ac saps tu ?

 

Capdèta :

- Que vorrés trincar, enqüèra ! De’queth avinat d’òmi ! Qu’ès malaut e dehèt malaut ! Qu’ac demanderàs au doctur, se vòs !

 

Baptista :

- Aqueth puta, que sèi çò que’m va respóner !

Capdèta :

- Lavetz, te’n passeràs !... excusa’m, Anatòli... Que cau donc que hèci de ‘queth ivronhe ?

 

Baptista :

- Qu’as chança, là ! se’m podí tiéner de cap ensús !... ai... ai !

 

Anatòli :

(espiant per la fenestra) – Tè, aciu que l’as lo medecin !... a pè... dab lo fesilh ! se’n va caçar, escónder !... Tè, adishatz, n’èi pas hrèita de’u véder ! Aqueth monde, sàbetz, que’t tròban tostemps quaucom !...

Que tornerèi préner novèlas ! Adiu, Baptista, adishatz, Capdèta !... (se’n va)

 

 

      III

Medecin :

(truca e rentra) – On èm, en çò de Pinta-seca ?

 

Capdèta :

- Que l’èi a la cosina ! pas manièra de’u har damorar au lheit ! Que me l’èi  trobat a quate patas !... qu’a tostemps set ! Ger, qu’èi credut que se n’anèva passar !... be soi jo malurosa !

 

Baptista :

- Cara’t, donc, Capdèta... vòs ensenhar lo doctur o qué ? pegassa !... Mossur, que’m hè plaser de’vs véder ! Se’m podètz solatjar, que ve’n serí grat !

 

Medecin :

- Praube, Baptista, los medecins que hèn çò qui pòden ! e ne hèn pas miracles !

 

Baptista :

- Be soi jo a malaise, dab un vente com aquò !

 

Medecin :

- Qu’ac sèi, Baptista, ne pòts pas estar adaise !...

 

Baptista :

- Mes, çò qu’i pòt aver donc, aquí dehens ?

 

Medecin :

- Çò qu’i as ? Qu’ac sèi be çò qu’i as !

 

Baptista :

- M’ac pensèvi là, que sauretz m’ac díser !... qu’i a donc ? que soi com un barricòt plenh a petar !

 

Medecin :

- Praube òmi, ne m’estona pas !

 

Baptista :

- E lavetz, çò qu’i èi donc ?

 

Medecin :

- Òh, aiga, qu’i as !

 

Baptista :

- Aiga ! Aiga !...

 

Medecin :

- Òc, aigas ! qu’aurés bien besonh d’ua bona punchada...

 

Baptista :

- E badinatz, Mossur ! Qu’a mei de trenta ans qu’un veire d’aiga ne m’a pas passat per la ganurra !

 

Medecin :

- Qu’es bien segur ! Baptista : lo vin que’s torna en aigas... quan las doèlas de la barrica son hartas de vin, que shudan aiga !

 

Baptista :

- Lavetz, que soi fotut ? (planhets)

 

Medecin :

- Segur, se contunas a chucar vin !

 

Baptista :

- Que cau donc que bevi aiga... qu’èi tostemps avut paur de m’avalar quauque capmartèth !

 

Medecin :

- Drin de lèit ne’t heré pas mau !

 

Baptista :

- (planhets)... Lèit ! lèit ! (planhets)... Lèit que n’aurí bevut segur, se las vacas e minjèvan arresims !... (arrids, planhets...)

 

Medecin :

- Baptista, Baptista, ne son pas peguessas ! qu’es seriós !

 

Baptista :

- Tè, Mossur, que’vs vau díser ua causa... lo mei hrair, là, n’avè jamei bevut que lèit, e ne l’a pas empechat de morir bien joen !...

 

Medecin :

- Ah ! quin atge avè donc ?

 

Baptista :

- Ueit setmanas ! (arrids, planhets...)

 

Medecin :

- E donc jo ne te’n balhi pas mei de tres se ne’m creids pas ! ( s’asseid.... escriut ua pausa)

 

Baptista :

- Que’vs voi créder, Mossur ! mes que dequerò,... (arrids, planhets...)

Endòra, l’Anatòli que v’a vist arribar... Que... que  que v’avètz hèit seguir lo fesilh ?.... avètz donc paur de’m mancar, o qué ? (arrids, planhets...)

 

Medecin :

- Qu’ès tostemps trufandèr, Baptista, e que hè gai de trobar un malaut dab un moral com tu !

Mes, praube òmi, n’as pas avut besonh de jo, entà’t har mau ! (ten lo papèr a la Capdèta, e's lhèva entà partir)

Me’n vau véder se tròbi quauque becada !

 

Baptista :

- Anatz au hons deu paisherar, que’n troberatz !

 

Medecin :

- Mercí Baptista ! (planhets deu Baptista)... (seguit per la Capdèta, que se’n va...)

 

Capdèta :

- Que cau donc que hèci dab aqueth òmi, Mossur ?

 

Medecin :

- En dehòra deu vin, balhatz-lo tot çò que’u harà plaser...

 

Capdèta :

- Qu’a dias qu’at vedí, que se n’anèva devirar atau ! Prauba de jo !

 

Medecin :

- Que tornerèi... adishatz, Capdèta...

 

Capdèta :

- Adishatz, Doctur ! (se’n va de cap a la cosina)

Ah ! qu’èm bròis adara ! (se’n va en plorant)

 

Baptista :

- (planhets...) Soi pas enqüèra mort ! (Capdèta sòrt) ; (planhets) Baptista, qu’ès fotut !

 

 

      IV

Anatòli :

(arribat per la solharda) – Mes non, Baptista, qu’ès hardit enqüèra !

 

Baptista :

- Se’m podí lhevar ! Vivòste, s’èi set ! (planhets) Fotut que soi, Anatòli, com un barricòt tot cussoat !... lo medecin qu’a dit que podí préner tot çò que’m hesossi plaser ; e saps çò que vòu díser aquò ?

E çò qui’m heré plaser, adara, que seré ua horrupada de roge !

 

Anatòli :

- Tot sonque aquò ! praube Baptista ! (Capdèta arriba)

 

Baptista :

- Capdèta, e saps çò que’m heré gai, adara ? Que’m senti flac ! E que mingerí un bocin !

 

Capdèta :

- Dab plaser ! e que vorrés ? quant a que n’as pas minjat arren ! que’t harà benh !

 

Baptista :

- Que vorrí un nhac de hromatge !

 

Capdèta :

- Se vòs, dab plaser !

 

Baptista :

- Dab un dit de roge ; que’m va arreviscolar !

 

Capdèta :

- E saps çò qu’a dit lo doctur ; tot sonque vin ! malurós ! Que’t vau cuélher hromatge deu blanc ; que n’i a enqüèra !

 

Baptista :

- Non, pas de ‘queth ! Que’n vorrí deu roge, saps, deu Holanda, de ‘queth qui as hicat au hons de la comòda...

 

Capdèta :

- Non, Baptista, non, tot, sonque de ‘queth !

 

Baptista :

- Aqueth que m’agraderé, là, adara ; jo qu’aimi lo Holanda, qu’ac saps !

 

Capdèta :

- Mes, praube de tu, ne vorrés pas començà’u !

Que l’èi crompat exprès, entau ton enterrament !

Ah ! mon Diu, prauba de jo ! (Se’n va en plorant dehèt)

 

Baptista :

- Vivòstes, dejà ! (planhets...)

E veids, Anatòli, sonque de saber que la Capdèta que’m plora com aquò-tau... ne’m hè pas dòu de partir !...

Haut o baish, totun que cau partir, e sofrir com hèi !...

Pr’aquò, fotut per fotut, da’m un veire de roge, là !

 

 

     Ridèu !

 

Jan deu Pradèu