Lo « holanda »
Personatges :
- Baptista (70 ans) Batite
- Capdèta (70ans) Caddète
- Anatòli (vesin)
- Lo medecin
Ua cosina de campanha ; ua botelha de roge, miei plenha, sus la taula.
=============
I
Baptista : |
(Arribant
de la crampa, croishit, vente eslat, en se tiéner a las
cadèiras.... planhets...) Capdèta hòu... Capdèta hòu ! ajuda !... ajuda !
|
Capdèta : |
- Que vòs donc ? (arribant) E que t’arriba, praube malurós ! Quin miserable e’m hès !...
|
Baptista : |
- Da’m un veiròt de roge !
|
Capdèta : |
- Malurós ! N’as pas pro bevut ?
|
Baptista : |
- Que’t vau muishar se soi prèst a crebar... (saja d’avançar, torna càder...) Ai.. ai !... o !
|
Capdèta : |
- Ne pòts donc pas damorà’t au lheit, com a dit lo medecin ! pelièr d’òmi !... aten, que’t vau arrossegar e hicà’t sus la cadèira lonca... (s’i gaha).. Praube òmi, que pesas com un aso mort ! (se’n veid entà l’apitar...) (planhets deu Baptista). Ah ! qu’es fresc lo Baptista ! Se t’i tornas, solide que’t trobarèi mort ! Prauba de jo !
|
Baptista : |
- Qu’èi set, doble ban !
|
Capdèta : |
- Aten, que’t vau har ua tisana...
|
Baptista : |
- Que’m sap mélher morir que de béver de ‘queth leishiu !
|
Capdèta : |
- E vòs cafè ? aquò que tòca !
|
Baptista : |
- Que tòca, que tòca ! A tu innocenta ! Vin que’m cau !
|
Capdèta : |
- Damora’t aquí, o que’t torni trobar a quate patas ! Que torni de tira ! (que sòrt) ; (planhets deu Baptista...)
|
Baptista : |
- A quina òra vien lo medecin ?
|
Capdèta : |
(de la cosina avant : ) – Pòt pas har de mens que d’arribar !
|
Baptista : |
- Be soi donc jo a malaise, dab un vente parièr ! Hilh de puta de hilh de puta, qu’es çò que poish aver aquiu dehens ?...
|
Capdèta : |
(tornant dab ua tassa de cafè) - Auràs drin de plaça entau cafè ?... Cho ! qu’i arriba quauqu’un ! Tè, qu’es l’Anatòli, qui’t vien véder !
|
II
Anatòli : |
(entrant) – E donc Baptista, quin te va ?... Adiu Capdèta !
|
Baptista : |
- E a tu, quin te va, Anatòli ?
|
Anatòli : |
- Tè, praube de tu, que va mau... e que dura !
|
Baptista : |
- Tu qu’as chança ! Jo, que va mau e ne va pas durar !
|
Anatòli : |
- Qu’ès tostemps farçur, Baptista ! Qu’es bon signe !
|
Baptista : |
- Signe o pas, atau qu’es... (planhets...) Tè, e vòs béver un còp ?
|
Capdèta : |
- Non, n’a pas set !
|
Baptista : |
- Ac saps tu ?
|
Capdèta : |
- Que vorrés trincar, enqüèra ! De’queth avinat d’òmi ! Qu’ès malaut e dehèt malaut ! Qu’ac demanderàs au doctur, se vòs !
|
Baptista : |
- Aqueth puta, que sèi çò que’m va respóner ! |
Capdèta : |
- Lavetz, te’n passeràs !... excusa’m, Anatòli... Que cau donc que hèci de ‘queth ivronhe ?
|
Baptista : |
- Qu’as chança, là ! se’m podí tiéner de cap ensús !... ai... ai !
|
Anatòli : |
(espiant per la fenestra) – Tè, aciu que l’as lo medecin !... a pè... dab lo fesilh ! se’n va caçar, escónder !... Tè, adishatz, n’èi pas hrèita de’u véder ! Aqueth monde, sàbetz, que’t tròban tostemps quaucom !... Que tornerèi préner novèlas ! Adiu, Baptista, adishatz, Capdèta !... (se’n va)
|
III
Medecin : |
(truca e rentra) – On èm, en çò de Pinta-seca ?
|
Capdèta : |
- Que l’èi a la cosina ! pas manièra de’u har damorar au lheit ! Que me l’èi trobat a quate patas !... qu’a tostemps set ! Ger, qu’èi credut que se n’anèva passar !... be soi jo malurosa !
|
Baptista : |
- Cara’t, donc, Capdèta... vòs ensenhar lo doctur o qué ? pegassa !... Mossur, que’m hè plaser de’vs véder ! Se’m podètz solatjar, que ve’n serí grat !
|
Medecin : |
- Praube, Baptista, los medecins que hèn çò qui pòden ! e ne hèn pas miracles !
|
Baptista : |
- Be soi jo a malaise, dab un vente com aquò !
|
Medecin : |
- Qu’ac sèi, Baptista, ne pòts pas estar adaise !...
|
Baptista : |
- Mes, çò qu’i pòt aver donc, aquí dehens ?
|
Medecin : |
- Çò qu’i as ? Qu’ac sèi be çò qu’i as !
|
Baptista : |
- M’ac pensèvi là, que sauretz m’ac díser !... qu’i a donc ? que soi com un barricòt plenh a petar !
|
Medecin : |
- Praube òmi, ne m’estona pas !
|
Baptista : |
- E lavetz, çò qu’i èi donc ?
|
Medecin : |
- Òh, aiga, qu’i as !
|
Baptista : |
- Aiga ! Aiga !...
|
Medecin : |
- Òc, aigas ! qu’aurés bien besonh d’ua bona punchada...
|
Baptista : |
- E badinatz, Mossur ! Qu’a mei de trenta ans qu’un veire d’aiga ne m’a pas passat per la ganurra !
|
Medecin : |
- Qu’es bien segur ! Baptista : lo vin que’s torna en aigas... quan las doèlas de la barrica son hartas de vin, que shudan aiga !
|
Baptista : |
- Lavetz, que soi fotut ? (planhets)
|
Medecin : |
- Segur, se contunas a chucar vin !
|
Baptista : |
- Que cau donc que bevi aiga... qu’èi tostemps avut paur de m’avalar quauque capmartèth !
|
Medecin : |
- Drin de lèit ne’t heré pas mau !
|
Baptista : |
- (planhets)... Lèit ! lèit ! (planhets)... Lèit que n’aurí bevut segur, se las vacas e minjèvan arresims !... (arrids, planhets...)
|
Medecin : |
- Baptista, Baptista, ne son pas peguessas ! qu’es seriós !
|
Baptista : |
- Tè, Mossur, que’vs vau díser ua causa... lo mei hrair, là, n’avè jamei bevut que lèit, e ne l’a pas empechat de morir bien joen !...
|
Medecin : |
- Ah ! quin atge avè donc ?
|
Baptista : |
- Ueit setmanas ! (arrids, planhets...)
|
Medecin : |
- E donc jo ne te’n balhi pas mei de tres se ne’m creids pas ! ( s’asseid.... escriut ua pausa)
|
Baptista : |
- Que’vs voi créder, Mossur ! mes que dequerò,... (arrids, planhets...) Endòra, l’Anatòli que v’a vist arribar... Que... que que v’avètz hèit seguir lo fesilh ?.... avètz donc paur de’m mancar, o qué ? (arrids, planhets...)
|
Medecin : |
- Qu’ès tostemps trufandèr, Baptista, e que hè gai de trobar un malaut dab un moral com tu ! Mes, praube òmi, n’as pas avut besonh de jo, entà’t har mau ! (ten lo papèr a la Capdèta, e's lhèva entà partir) Me’n vau véder se tròbi quauque becada !
|
Baptista : |
- Anatz au hons deu paisherar, que’n troberatz !
|
Medecin : |
- Mercí Baptista ! (planhets deu Baptista)... (seguit per la Capdèta, que se’n va...)
|
Capdèta : |
- Que cau donc que hèci dab aqueth òmi, Mossur ?
|
Medecin : |
- En dehòra deu vin, balhatz-lo tot çò que’u harà plaser...
|
Capdèta : |
- Qu’a dias qu’at vedí, que se n’anèva devirar atau ! Prauba de jo !
|
Medecin : |
- Que tornerèi... adishatz, Capdèta...
|
Capdèta : |
- Adishatz, Doctur ! (se’n va de cap a la cosina) Ah ! qu’èm bròis adara ! (se’n va en plorant)
|
Baptista : |
- (planhets...) Soi pas enqüèra mort ! (Capdèta sòrt) ; (planhets) Baptista, qu’ès fotut !
|
IV
Anatòli : |
(arribat per la solharda) – Mes non, Baptista, qu’ès hardit enqüèra !
|
Baptista : |
- Se’m podí lhevar ! Vivòste, s’èi set ! (planhets) Fotut que soi, Anatòli, com un barricòt tot cussoat !... lo medecin qu’a dit que podí préner tot çò que’m hesossi plaser ; e saps çò que vòu díser aquò ? E çò qui’m heré plaser, adara, que seré ua horrupada de roge !
|
Anatòli : |
- Tot sonque aquò ! praube Baptista ! (Capdèta arriba)
|
Baptista : |
- Capdèta, e saps çò que’m heré gai, adara ? Que’m senti flac ! E que mingerí un bocin !
|
Capdèta : |
- Dab plaser ! e que vorrés ? quant a que n’as pas minjat arren ! que’t harà benh !
|
Baptista : |
- Que vorrí un nhac de hromatge !
|
Capdèta : |
- Se vòs, dab plaser !
|
Baptista : |
- Dab un dit de roge ; que’m va arreviscolar !
|
Capdèta : |
- E saps çò qu’a dit lo doctur ; tot sonque vin ! malurós ! Que’t vau cuélher hromatge deu blanc ; que n’i a enqüèra !
|
Baptista : |
- Non, pas de ‘queth ! Que’n vorrí deu roge, saps, deu Holanda, de ‘queth qui as hicat au hons de la comòda...
|
Capdèta : |
- Non, Baptista, non, tot, sonque de ‘queth !
|
Baptista : |
- Aqueth que m’agraderé, là, adara ; jo qu’aimi lo Holanda, qu’ac saps !
|
Capdèta : |
- Mes, praube de tu, ne vorrés pas començà’u ! Que l’èi crompat exprès, entau ton enterrament ! Ah ! mon Diu, prauba de jo ! (Se’n va en plorant dehèt)
|
Baptista : |
- Vivòstes, dejà ! (planhets...) E veids, Anatòli, sonque de saber que la Capdèta que’m plora com aquò-tau... ne’m hè pas dòu de partir !... Haut o baish, totun que cau partir, e sofrir com hèi !... Pr’aquò, fotut per fotut, da’m un veire de roge, là !
|
Ridèu !