Ua Camada dens lo Borg de Doasit qu'i a Quaranta ans
*
(1 200 vèrs)
Hèit fin de l'an 1945 e hicat la crotz lo 2 de janvièr 1946
Lo La Ramè (44 vèrs) 
Lo Charlic (46 vèrs) 
(1 290)

- Lo temps de d'auts còps
- La Camada
- Entà finir
- Lo "La Ramè"
- Unh'auta deu "La Ramè"
- Lo Charlic
- Ua bròja deu Charlic
- A Noste
 
[Endic de las poesias deu R.Lamanhèra]


[Retour au début]

Lo temps de d'auts còps

Que'm hè gai de tornar quaranta ans en arrèr 
Víver dab los Doasits, tranquille au menh larèr. 
On son los de 'queth temps ? On son, per la carrèra ? (1) 
La mort, l'un après l'aut, com ua nega posoèra 
Que'us a tots esclarits... Per Aulès e preu Mus (2) 
A l'estàn(3) de la crotz, uei, qu'espian tà capsús (4).
Mes, l'imatge e lo nom que'us èi dens la memòria, 
E de'us aver comptats com amics que'm hèi glòria. 
Eths que son arribats... Qu'am enqüèra a morir... 
Eths qu'an hèit lo camin... Que l'am a pehorir (5). 
*

Que'm sovien que preu borg, deu temps deu menh joenèr, 
Que vivèm tots en patz, deu "Pit" au "Pijonèr" (6). 
Jamei ni pair ni mair, ni cosin ni monone 
Entre eths ne s'aurén hèit grimaisha o pam de mona. 
Que's sabèn amusar tanbenh shens nat domau, 
E n'i coneishèn pas lo venim deu caishau. 

Nos, los còishes, qu'avèm bon peu, bona eishaliva, 
E qu'èram escapius (7), quan l'escòla finiva.

Jo, qu'anèvi, hardit, un còp plan vrespejat, 
Har virolar lo cerc suu planèr deu "Serbiat" (8). 
D'auts còps preu "Pariben" (9), lo long de l'arrelhòta 
Que m'envièvan har pèisher, a noste, la vacòta.

Mes, quan vienè dijaus, tà pojar suu "Tarrèr" (10) 
Jo, deus mei trafalhants (11) n'èri pas lo darrèr. 
Aquí, preu miei deus chacs, deus bròcs, de las agèras, 
Que hesèm gorlerar topins, e cafetièras. 
E puish, tots adarron, e shens paur deus verbaus, 
Qu'anèvam segotir los pruèrs preus casaus. 
Enfènh, entà finir la nosta arreguisnada 
Tots, au viraporquèr hesèm la coquinada.

A la glèisa pr'aquò qu'èram pro sajolòts, 
E mème pietadors com petits anjolòts. 
Que s'at calè tanben, pr'amor que lo vecari 
Que ns'auré confirmats shens tòrça a la pregària.

Mans juntas, a sèt ans que servivi dejà 
Duas messas tot matin shens jamei pleitejar. 
Qu'i ganhèvi dus sòus en per la mia setmana, 
Dus sòus - lo dit au cuu (12) - pesats a la romana. 
E shens mème deishà'us lo temps de s'eslorir, 
Que'us anèvi de tira au "Ninòt" (13) esclarir. 
Los còishes, de dus sòus uei que herén la halha 
De tant qu'an espudit aquera petitalha...

N'avi pas que dètz ans, e dejà dab antrènh 
Que cantèvi solet "Requiem" au lutrènh. 
Entà papà malaut, per caut o per ventada, 
Que'm hesí dab lo Brun (14) ua petita sautada.

Qu'èi tostemps devant jo las messas deu matin 
On las gents, lo dimenge, s'apiolèvan shens fin (15). 
Hemnas au capuishon, òmis dab la gran' blosa, 
Deu "Lubat" a "Manec", e deus "Clòts" a "Guirosa" (16), 
Que vèi lo vielh curè au tuc de l'"Aspergès", 
En passant arrosar lo monde a tot travèrs. 
Quant èran ? Jo n'at sèi ; mes, tots en ribambèla 
Au bon Diu que hesèn ua bèra clientèla.

Tostemps plan adobat, e bròi cueit com l'arpàs, 
De cadèira qu'avèm tà l'amna lo repàs. 
-"Que som, los mens chers hrairs, en un temps de batalha 
"On de l'iraga, ací, lo Diable hè samialha. 
"E lo Combes (17), pareish, qu'auré mème trobat 
"Compairs e companhons entà'ns har lo sabat. 
"Que s'i poirén trompar ! Qu'am la meussa (18) tilhuda, 
"E dens lo noste còr la fe n'es pas peu-muda... 
"Contra nos, hèi, messiurs, que pòdetz har cordèth, 
"Mes, a minjar curès qu'i deisheratz la pèth..."
Tot dimenge, lo Brun, dab lo còp de hossina, 
Que'ns cavilhèva au cap la paraula divina... 
De 'queth temps, qu'at poish díser, arreish n'èra mosquiu 
Lo Brun qu'avè parlat, tant valè lo bon Diu. 
Mes, uei se lo Vital (19) tirèva enqüèra cama 
Que crei que heré plan de préner unh' auta gama. 
*
Las daunas que vienèn deu "Banòs" au "Pelòt" (20), 
Devant noste jogar tot dimenge, en pielòt : 
L'un còp, qu'èra au "cent-un" (21), l'aut còp a la "siseta". 
Qu'aurén ganhat austant de deishar l'amuseta, 
E de partir cantar "Dixit","Magnificat", 
Miélher que de cuicar com aucas au marcat...

Quan au nos permèr pair Diu balhà la paraula 
Gelosa com ua canha, un jorn qui èran a taula, 
La hemna que'u disó : "Deu ton lencoet, garçon, 
"N'as pas jamei sabut arren tirar de bon. 
"Que me'n carqui, se vòs ; e, doman, la fumèla 
"Que'n saurà, siis tranquille, aviar la manivèla !"

Las cartairas deu borg que's devèn rapelar 
Qu'èran hilhas d'ua mair qui e sabè batalar. 
Qu'avèn un bon pihèc, e nada n'èra mèca (22) ; 
Mèmes, qu'aurén rendut confusa la cagèca (23). 
E mantun que disè, quan èran au planshòt : 
"Lo qui'us trencà lo hiu n'estó pas nat manchòt !"

Qu'aimèvan, ci preu là, lo petit jus de vinha, 
Aqueth jus, pres de tròp, qui pòrta a tots la guinha, 
E qui, deu barricòt purgat de tot bostolh, 
A l'un da la varièra, a l'aut fièbre e gargolh.

Pintaires de tot peu que'us comptèvan a piòlas, 
- E mème, suu marcat, coada de beriagòlas -, 
Blanc, roi o pigalhat, tot que'us èra de bon, 
Duncò deishà's gahar, cauque còp, au sedon. 
Quan atau civadats avèn cauhat la tura, 
Adaise que hesèn lo mus a la hredura...
Un còp la carca plenha, au "Tòrtigue", au "Banòs" (24), 
Au "Plassenh" au "Ninòt", que cantèvan com hòus. 
E puish, l'erbèr content, e la cleca quilhada 
Que prenèn lo serenh per devath la huelhada.

Gran popard deu broquet qu'èra lo "La Ramè" (25), 
Qui e's trufèva pas mau deu só, com deu brumèr, 
E qui dens l'arrelhòt, o devath la gotèra, 
Passèva dus, tres jorns a cubar la pintèra...

Que disen que lo Cèu que velha suus beriacs... 
Qu'at creirí taus Doasits, quan shens plagas ni macs, 
Lo diluns au matin, au rebomb de l'aubeta 
E's quilhèvan de pès, shens brolhar la moleta... 

1- La rue.
2- Aulès, le Mus, cimetières de Doazit.
3- L'étai.
4- Vers l'est, où l'on tourne les morts.
5- Fouler.
6- Lou "Pit", lou "Pyounè", points limites du bourg. Lou Pyounè se trouvait sur l'emplacement de l'ancienne porte fortifiée.
7- Portés à fuir.
8- Sur la route du château.
9- Terrain vague, vers le Mus.
10- La butte qui domine le bourg, où s'élevait l'ancien château féodal.
11- Turbulent.
12- Gros sous espagnol.
13- L'épicière voisine de l'église.
14- Le curé.
15- S'entassaient sans discontinuer.
16- Maisons extrêmes de la paroisse.
17- Le grand persécuteur de l'église de France, en 1905.
18- La rate.
19- Le prénom du curé.
20- Maison de notre voisinage.
21- Le jeu de mariage.
22- Bègue.
23- La chouette.
24- Les diverses auberges du bourg.
25- Ancien soldat de 70, blessé à Gravelotte. Il était connu dans toute la région comme un ivrogne invétéré. Il fabriquait des tabatières en peau de cerisier, et vivait d'expédients. Il avait baptisé sa cahute du nom de "Château tremblant".


[Retour au début]

La Camada

Suu pitèr de la rota, e de haut aporat, 
Lo teit deu "Còi" plan alustrat, (1) 
Au borg que dèva entrada, 
Un còp còsta horada. 
Aquí, lo vielh Firmenh, ragotet (2) e hardit 
Entau son Baptiston qu'ensaquèva l'ardit. 
Qu'avè, tà tot anar, tau hred, la calorassa, 
Suu capuish un berret tot arronhós de crassa. 
-" Tè, ce'm disè mamà, que crei qu'au bugadèr 
"Que'n tirerén de grep un pam dens l'aradèr" (3) 
E que nse'n arridèm, per dehens, shens maliça, 
Quan lo vedèm passar dab la soa cascantissa. 
Qu'èra lo temps urós 
Dont èri moquirós.

1- Eclairé par le soleil.
2- Gros, trapu.
3- Grosse toile qui servait pour envelopper la cuve.




Deu "Còi" permèr vesin, qu'èra lo "Lamorana", 
Lo Capdeviòla, en blosa grana, 
Qui e portèva, carcat, penut darrèr lo còth, 
Lo sac de facturòt. 
Dempuish mei de vint ans, que halèva la biaça 
Deus "Tresquèrs" au "Portau", deus "Pins" a la "Nivassa", (4)
E qu'avalèva prova, arparat suu baston, 
Shens jamei har de tròp "santé" dab lo pinton. 
-"Vien béver un còp, Felix !  
-"Non ! que t'arremercii, 
"Ce responè, pr'amor a noste la Maria 
"Au ser que'm serviré lenca e saussa de mus, 
"Dab un sermon au cap, fricassat au son jus." 
E, seguit per los cans, en flisquetant la cleda 
Mei ne'u tornèvan véder.

4- Les points extrèmes de la commune. La Nibasse, mince filet d'eau traverssant le quartier d'Aulès.




A "Lamaret", suu costicòt hangut 
Près deu camin batut, 
E qui e tau Mus e's vira 
Que vivè la "Pechira". 
Qu'anèva en çò deus auts ganhà's lo tròç de pan 
Dab lo dalh, lo carriòt, o la pica a la man. 
Que'u dèvan la clacalha e, suu prètz, ua botelha 
D'on tirèva lo shuc tà guarí's la grehelha. 
Obrèr, mèste, paisan, lavetz qu'èran amics... 
Uei, ne coneishen pas que pelièrs e bernics... 



Lo Lannebràs e la soa Madelina, 
- Ua bona Catalina -, 
Au mei har tots los dus au mestí, shens moscalh, 
Que tirèvan trabalh. 
Era, per cauques sòus, qu'anèva lavadora 
Au clòt deu "Pariben" o preu gua de "Sandora". 
Qu'èra tota mendròta e magra com un sit ; 
Mes qu'avè lo lencoet de pendardèr sarcit. 
Eth, lhevat de matin, suu mulet que partiva 
Ta ganhà's de que víver, 
Per sec o per plogèr 
Abilhat en molièr. 
Jamei ne destornà la saca dens l'arrelha, 
Maugrè los bons gorrups, deu borg a Marcavielha... (1)

1- Le moulin de St-Cricq, sur le Louts, pour lequel il travaillait.




De l'aut costat de rua, en çò deu "Martinon" 
Qu'èran tres, anidats en un bròi cabanon : 
Brave monde se n'èra, 
Mes, shens copar vaishèra. 
Lo Bachi, bèth omiàs, mème un chic esmalit (2)
Que tirèva rabòt e sèga a l'establit. 
La hemna, l'Alidà, prima (3) com sangarleta (4), 
Qu'avè, çò que pareish, bona e fina paleta ; 
Bravolòta, pr'aquò, serviciala tanben, 
E tostemps tau bon Diu plegadissa (5) au dever. 
La hilha, la Maria, ua charmanta mainada 
Entau plan-har dejà que's muishèva parada.

2- Malicieux
3- Mince
4- Lézardine.
5- Assouplie




Tot au hons deu canèr, 
L'èrt quilhat, hartanèr, (6)
Qu'avèm lo Laurencenh dab sa mair la Larquièra : 
Eth, au mange valent, èra, a l'òbra matièra. (7)
En cèrcas de mestí, 
Tà benlèu que partí 
Préner plec e tornura au morle de la vila. 
Que'n portà l'èrt mossur dab lo vèrbe facile... 
E puish, que s'acapà lo nid shens nat combat, 
Dab ua bèra gojata, ua hilha deu "Lubat". (8)
Au temps deus grans trabalhs que vienè duncò noste 
Ganhà's a l'arrajòu los ardits e la crosta.

6- Suffisant, orgueilleux.
7- Levée de bon matin.
8- Maison du quartier d'Aulès.




A costat, la "Samperle", ua vielha Janeton 
Que deishèva au molièr l'aigueta deu tuton. 
Un cop hèita au broquet la carca plan rasèra, 
Qu'arribèva en chancant condà'ns plaga e misèra. 
Mes, papà bon farçur, 
Tau com lo confessur, 
Dens lo clòt de l'aurelha e dab un èrt de's fícher, 
"Janeton, ce'u disè, qu'atz hèit de la monisha !..." (1) 
- "Caré't, ce'u responè... N'ès pas qu'un trafalhant ! 
"Que n'i a d'autas com jo, mes ne'n parlan pas tant. 
"Un gorrupòt, varieson (2) que m'esvita, 
"E que'm torna dar vita..." 
Oh ! n'at aurén pas dit, quan l'entenèn piular 
Espatracada a tèrra, o devant lo solar...

1- Femme ivre.
2- Le vertige.




Lo vielh mossur Dagés, hèit a la gran' mesura, 
Que traquèva deu pè fotèsas e tesuras. 
Qu'èra estat maire un temps ; e tot, au son lairet, 
Que calè per Doasit que marchassi de dret. 
Shens crénher suu camin ni lop ni cama-cruda (3)
A noste que vienè, tot seòt, d'ua corruda. 
Qu'aperèva papà deu bròi nom d'Edmondus 
E que vedèn pr'aquí qu'èran d'acòrd tot dus. 
Amassas, en fumant, que hesèn politica ; 
Mes, ueit òras tringlant, adiu-tu la critica ! 
"Au revéder ! A doman !" 
Se'ns hesè de la man... 
Lavetz, un còp ranjats topins, sarta e coquèla, 
Un còp pregat en rond, au moc de la candela 
Qu'anèvam suu plumion 
Estujà'ns lo corpion... 
Madama Leoncià, richa d'aunor, de glòria, 
N'avè pas qu'un defaut : lo d'estar tròp vantòria. 
Que portèva un bèth nom 
Dab lo cap plan d'aplomb. 
E, sii escut o petit sòu 
Arren ne'u hesè dòu. 
Bontat e caritat sus èra que portèva, 
E lo malur deus auts tostemps qu'arregüeitèva : 
Qu'i corrèn de pertot, deu Gave e de l'Ador, 
E que guariva a tots plagas, maus e dolor.

3- Le croquemitaine.




Au lòtge deus "Nanons" qu'avèm lo Jan Clavère, 
Un bordalés tenhèr tau com la lua navèra. 
E, suu vielh canhaguèr (4) 
En plaças de loguèr 
Clara e hauta maison que lusiva au vilatge, 
Dab fin e bròi plumatge. 
La hemna, la Maria, ua hilha deu Larquièr, 
Entà tots au quartièr, 
Dab lo mot qui e plasenta 
Tostemps qu'èra arridenta. 
Entaus malauts qu'avè, com sur de caritat, 
Man doça, amistosèr, còr sarcit de bontat.

4- Logement en désordre.




Veuda d'un "Marguerit", passam a la "Busqueta". (5)
Vienuda de París, que portèva en saqueta 
Bèths escuts omprejats 
E loís d'aur estujats. 
Parelh com lo gahús espaurida e sauvatja, 
Jamei sonque a la nueit ne ronlèva au vesiatge ; 
E lavetz, estujada en lo mante de drap, 
Lo peiròu sus lo braç, lo bonet blanc suu cap, 
Sii au "Ninòt", sii a l'Adèla (6)
Especi, sau, sucre o canèla, 
Com qui e l'acossa, en galopar, 
Que partiva crompar. 
Tà virà's los volurs, los praubes, la coishalha, 
Que's barrèva dehens a bèth torn de sarralha. 
Nosatis, per despieit, qu'anèvam shens esclòp 
Segotí'u lo flisquet en hùger a tot galòp.

5- "Marguerit", maison du quartier du Mus.
6- Les deux épiceries du bourg.




Lo Capdet deu "Banòs", dens lo crampòt d'en faça 
Per hred o per gohassa, 
Semèla que batè 
Com mèste sabatèr. 
L'un e l'aut en passant que'u condèva ua istoèra, 
Un brut de maque, ua canalhèra. 
E puish, darrèr lo ferneston 
Qu'anèva béver lo pinton, 
Har los essais a las manilhas 
O despitar lo nau de quilhas. 
Las hemnas, dab lo mange e shens nat seguilhon, 
Que se'us vienèn cercar, la nueit, suu cotilhon. 
- "Ah! qu'ès aquí, pelièr ?.. Passé'm devant, fripolha ! 
"Per ma fe ; qu'ès lusent ! macorràs, gran arsolhe !" 
Qu'èra atau lo coplet... E lo praube beriac 
Per fòrça boha-brac, 
A tastas, suu camin, preu miei de l'escurada, 
Que's cerquèva, esbarrit, tà casa la virada. 
Vadut vielhòt, lo noste mastroquet 
Deishant solièr tà shucar lo broquet, 
Que s'èra dat a préner la pistacha, 
Chaque còp shens grimaisha. 
Lo son Jausèp, lavetz, lo hilh qui èra curè, 
Entà hà'u chanjar d'èrt, que'u tirà deu larèr. 
Mes, un matin, lo pair shens nada politessa 
Que partí tot bernic, e shens lo dar l'adreça. 
Clòts, arrius, lanas, bòscs, dus ans que remudàn : 
Enlòc, tè, ne'u trobàn...



Deu bèc de la mairia, un còp messa finida 
Qu'entenèm tot dimenge ua vutz hòrta e solida : 
Qu'èra lo "Larremon", lo noste aparitur 
Qui e'ns legè los avís d'un ton de senatur. 
Quan au tòc deu tambor, seriós e comencèva, 
Chacun çò que'u tanhè dab suenh que s'amassèva. 
E puish, còp sec, lo Baptiston 
Suu nas que'ns dèva lo hriston. 
Lavetz, entau Lavie on Marià tisoquèva 
Qu'anèvan aus possats hartar cibet de lèbe, 
Horrupar vin deu blanc, préner un jus de cafè, 
E tringlar, tà finir, dab lo veiròt a pè. 
Com aquò dab dètz sòus, ua petita peceta, 
Tots, après la misseta 
Qu'anèvan en amics, shens nat hum de complòt, 
Un bon moment passar, plan seduts au taulòt. 



Au "Brethes", bèth monhòc (1), qu'avèm la Caterina 
Qui e vienè sus la rua pelar la peberina, 
Los onhons e los pòrs, los alhs e lo caulet 
Tau topin de mijorn, en hant l'arrisolet. 
Com aquò que sabè tots los cans qui e passèvan 
E, lo codic en l'èrt, los gats qui e s'acossèvan. 
Brava hemna austament 
E de bon sentiment. 
Sèi par jo com podè, la bana cap-quilhada 
A casa tot menhar shens nada esmandrilhada. (2)
- "Avisatz, ce'u disí... Se caid, adiu, pegar !" (3)
- "Ò, se s'esnasa, (4) amic, que te'u herèi pagar..." 
Aus morts d'Aulès en enfilada (5)
Lo Celestenh que dèva la palada. 
Qu'èra garda tanben. Mes, jamei nat verbau 
Aus pendards ne balhà, de tant que'us volè mau...

1- toute ramassée.
2- Chute.
3- La cruche.
4- Se casser le nez.
5- C'était le fossoyeur d'Aulès.




Nos, qu'avèm au "Junat" la tusca de familha 
D'on, un jorn, e sortín cinc flòcs en penderilha : 
Lo Grégoire, lo Loís, l'Isidòr, lo Simeon, 
Dus regents, dus curès, e puish preu miei, l'Emond. 
Aqueste que's trobà, plan hèita a la soa tralha, 
A Malhèras, peís on canta la shigalha, 
En çò deus Persilhons, ua hemna d'esparenh, 
pro plan amonedada, entà tiéner lo benh. 
E lo bon Diu, de la man benedissa 
Parelh au pair quan balha la bonissa, 
Que'us envià dens lo nid en de bròis capcerons, 
Tot dret vienuts deu cèu, tres petits auserons. 
Qu'èram dejà granòts, e tot que'ns reüssiva, 
Qu'avèm dens lo tiroère amassat de que víver, 
Quan, per un ser, la mort jumpada per lo trang, 
E'ns prenó lo papà d'un craishament de sang. 
Lo vueit qu'estó tarrible ; e, d'ara enlà soleta 
La mamà que's devó resignà's e sométer. 
De cap Aire, lavetz, que'm largàn suu camin 
Tà véder se podí hà'm la man au latin. 
L'Elèna que partí preu Mont tà hà's regenta, 
E hicà's tà mei tard cauques sòus a la renta ; 
Lo petit Loís, lo hrair, dab l'oncle de Mailís 
Que se n'anà servir messas com aprentís. 
Atau, l'un après l'aut, que gaham la volada 
En deishant nosta mair suu malur amolada. (6) 
Entad èra tanben, las clòchas que sonàn... 
E, los pès en abans, 
Au clòt que la portàn har la soa dromidèra 
A costat de papà, dens la mème cantèra.

6- Ramassée sur elle-même.




Permèr vesin de noste, e tostemps suu son banc, 
Qu'avèm lo Bòrdelana, un vielhòt, tot peu blanc. 
Aquí, tot en chinant, que passèva las havas, 
Los césers, los tanòcs, los onhons, las arrabas. 
Que vivè dab lo hilh, la Ròsa, l'Elisà, (7)
Qui e, com eth, e sabèn los escuts suspesar. 
Entà Sent-Pandelon, unh aut hilh, pòcha estreta, 
Que s'apiolèva ardits au hons de la tireta ; 
E, com tot aganit, 
Qu'èra un vilèn fenit. 
Quan vienè missejar, que'u hugèm en lo véder 
Pr'amor qu'entà nosauts, jamei n'avè moneda. 
E papà que'u disè : "N'as pas honta, piphan, 
"De carcular dus sòus, quan passas un còp pr'an ?.." 
- "Tè, qu'es vertad, Emond... Mes, parlam d'auta causa... 
"Tà l'aut còp, siis segur, que'us tornerèi la pausa." 
Lo "Becut" de Tarèu que's sabè divertir, 
E mème, suu marcat, quan lo calè mentir. 
En aquilhant la cama, 
Que montèva la gama ; 
Clarineta o piston, 
Tot que joguèva shens carton. 
Se, per malur, larguèva la mitralha 
Que l'entenèn gemir duncò mieitat "Pisnalha". (8)
E que crei qu'au concors, shens lo har nat mesprètz, 
D'artista musicien qu'auré ganhat lo prètz. 
Que'm rapèla qu'un jorn, - que crei qu'èra pr'ua hèsta - 
Eslasat sus lo banc en trènh de har la sièsta, 
Qu'atrapà bròi com cau la Margòt de "Calhè", 
En lo servint suu plat un torn de canalhèr. 
- "Mainada, ce'u disó, tiré'm lo dit, se't vaga, 
"E que't derèi la paga..." 
E lo nos bombardièr, que te'u hesó bornir 
Un pet qui e, com jamei, dens lo borg retrení. 
Que sortim eishentats... "E donc, pair Bòrdelana, 
"Que dirén, per ma fe, que v'atz forçat la cana !.." 
E dejà la gojata, atrapant lo retard 
Que prenè lo galòp dens lo hum deu petard...

7- Rose, sa femme ; Elisa, sa belle-fille.
8- Le raidillon qui descend de la Rue Basse vers Aulès.




En çò deu "Pandelèr", lo Loís, dab la soa Loisa 
Jamei n'avèn sabut çò que mau volè díser. 
Aus camps de la "hon-grana" (9) a pena só lhevat 
Chacun hesè lo son combat. 
Eth, qu'avè coèr tenhèr com era la pèth fina 
E tot dus bona mina, 
Dab mot tostemps plasent 
Shens jamei nhac de dent. 
Jo, dab l'Irmà, la hilha, au temps de las vacanças, 
Au "cent-un", au lòto, que hesí las avanças, 
Mes, tot còp qu'èra un hat, (10)
Qu'i prení lo cohat, (11)
Lavetz, viste, en dus sauts, shens tambor ni trompeta 
Que partivi, confús, barrà'm dens la crampeta... 
Unh aut hilh, l'Onorè, 
Dab la Leòcadia, (12) a Montaut, com curè 
Dens los camps deu bon Diu tostemps dab escadença, (13)
Que getèva a tot punh lo choès de la semença.

9- Leur propriété, à droite de la route du bourg à Aulès.
10- La fatalité.
11- J'y recevais la tape.
12- Sa soeur.
13- Avec réussite.




A "Jordenh", que vivè la petita Liron 
Doça com anheron. 
Dejà vielhòta e piosa 
Que carrejèva, urosa, 
Sovent per los dus bots 
La sofrença e la crotz. 
Brave monde, tanben, lo Matíu, la Lucia, 
Arrossegant trabalh shens nada fantesia. 
Tres mainadas qu'avèn, un petit qui'us morí, 
Bròi com un anjolet dejà prèst a florir. 



Dens ua maison hauta e clareta, 
Duas damisèlas a coheta 
Qu'avèn lo nid au "Dubernet" 
Dab bèths escuts au cabinet. 
Qu'èran sòrs deu Dagés. Entà benlèu, l'ainada, 
l'Elèna, chic a chic que vadó capvirada. 
Au mens cent còps per jorn, l'èrt tostemps agaçat, 
Que vienè suu solar, lo canhòt au braçat. 
E que disè tot hòrt, mème ranguèna : 
- "Il est mignon, tantine Madeleine !" (1)
Se nos nse n'arridèm de 'quò, 
Aus auts que dèva lo maucòr. 
L'auta sòr, la Paulina, 
Escrincada e brogina, 
Que suenhèva malauts 
Com hèn preus espitaus. 
Dab la soa "aiga blanca", (2) e tisana borenta 
Qu'at hesè tot partir, plagas e mau de vente. 
Lo monde qu'i corrèn, tant de lonh que de près, 
De Morgans, de Haget, deu Mont, de Pomarès. 
Sii a chivau, sii a saumeta 
De temps en temps, richa o praubeta 
A noste que vienè demandà'ns tà la nueit 
dab lo gahon de sopa, un petit cuenh de lheit. 
Un jorn de "Fête-Diu" - que me'n sovién enqüèra ! - 
Que m'arribà beròja istoèra. 
N'avi pas que dètz ans ; e, com un estordit, 
En sonant au cluchèr que'm deishai préner un dit. 
A l'òra deu "segond", dab un pelièr de còishe (3) 
Que me'u hesoi gahar preu batalh de la clòcha. 
Austanlèu, com un pic, que'm hicai a bramar, 
E papà, shens obrèrs, a noste que'm plumà. 
Atau, mei de sheis mes qu'i guardai la troçanha 
En tot sofrint e tostemps plànher. 
Mes, la Paulina, un jorn, que me'u hesó guarir 
Quan comencèva a se'm poirir. (4)

1- C'était son refrain ordinaire.
2- C'etait sa spécialité, et elle faisait des cures merveilleuses.
3- Notre petit domestique.
4- J'y avais eu un commencement de gangrène, et elle me fit l'ablation du bout du doigt.




Au "Pieròt", en vagants, nosauts, lo coishardumi, 
Qu'espièvam trabalhar lo Dagés a l'enclumi. 
Qu'èra lo mèste haur, 
Un bèth òmi, ventut, austan hòrt que nat taur. 
Que l'aperèvan : lo Monòte, 
Un bon amic de la ribòta. (5)
Eth, per darrèr com lo Becut 
Qu'avè fòrça e vertut. 
Quan vienè lo besonh, cama dreta lhevada, 
Que corrè, sus la rua, amorçar la plombada : 
E plan que se'n carquèva, e shens nat ligader, 
Mes, dab bon borider... 
Quan hesè tot gemir, la defunta Zabèla, (6)
Que's hiquèva a'u cridar. 
" Que'm copas la cervèla, 
"Ce'u responè... Caré't ! Moca lo candelon ; 
"Jo, que'm saurèi dar torn preu miei deu pantalon !..." 
Un jorn que m'arribà, dab la grana estenalha, 
Lo martèth, la cisalha, 
Tà darrigà'm deu cap un tambor tot crebat 
Qui e m'aví hèit passar de dessús en devath. 
Que mancà scaborrà'm... E, tres jorns de seguida, 
Que'n damorai shens len, shens har nada sortida. 
La hilha que tienè restaurant plan montat 
On l'aram (7) deu fornèu de lonh èra vantat. 
Los gormands qu'i vienèn sonque entà har fristolha, 
Shens s'aucupar de mei s'èra enqüèra patrolha. 
L'òmi, lo Dumartènh, 
- Un bon republiquènh - 
Adaise de cretièn que portèva l'aubarda ; (8)
E lo fròc d'un curè que'u virèva la harda...

5- La bonne chère.
6- Sa femme.
7- Le fumet.
8- Selle bourrée d'étoupe.




Au Branzeau, qu'èran tres, 
Monde brave e cortés. 
Lo mossur qu'èra estat longtemps mèste d'escòla, 
Shens jamei - tant de bon ! - destraujà's la bossòla. 
Mes, que calè tirar de dret dens los brancards, 
Sinon quèra lo punh quilhat sus los pendards. 
Qu'obriva espiceria, on la soa damisèla, 
La Julià, dab escuts metè moneda en pièla. 
Que sabè pesar fin en jumpant lo platèu, 
E carcular de cap shens espiar suu tablèu. 
Qu'anèvi, lo dimenge, un còp servit la missa, 
Demandà'u per dus sòus tres shucs de regaliça, 
Un carmel, un cibòt, ua suspresa, un shiulet... 
E puish, en saludant, que hesí virolet. 
Lavetz, sus lo bancòt, dab lo Loís e l'Elèna, 
Qu'at partatjèvi tot, d'un èrt de capitène. 
A penas se'n prení ; que'us dèvi los bons tròç : 
Lo medoth entad eths, entà jo tots los òs. 
L'un còp preus bòscs deu Mus, l'aut còp per "Codicana", 
Preus tojars de "Meron", deu "Clerc", o de "Pelana", (9)
Qu'anèvi, lo dijaus, en plaça d'estudiar, 
Lecassinas (10) e cets cercar dab la Julià. 
Lo ser, que m'envitèva a minjar la caroada, 
Dab un ueu sus lo plat e dus nhacs de salada. 
E, l'endoman, l'abbè (11), mahanhós e crispon, 
Que m'envièva entau cot espugar la lecçon. 
A bèths còps, jo tanben, qu'anèvi dab lo Jule (12)
Portar purga e pilulas 
Aus malauts d'Audinhon, de Mailís, de Sent-Cric, 
En tiéner deu chivau las bridas e l'apric. 
E que hesí, pareish, de l'omiòt e deu mèste, 
Quan ns'espièvan passar, per darrèr la fernèsta.

9- Quartiers de Doazit.
10- Les chanterelles.
11- L'abbé Lapègue, mon professeur.
12- Son fils Branzeau, officier de santé.




Suu teit de "Pelarton", 
Amic de l'arditon 
Lo Busquet que vivè parelh com un ermita 
Dab Caterina, cap a vita. 
Tot qu'èra, a casa, escuranhós, 
Tot vielh, tot arronhós. 
Quan eth sortiva dab la vaca, 
Tan valè juste un praube maque. 
Plan que hesè !... Los eretèrs 
Que troberén mei de dinèrs... 
Quan la hemna au carmalh suspenè la padèra, 
Tot viste, disnar cueit qu'estupèva l'estèra ; 
E quan après sopar 
E m'anèvi crompar 
Un pintonòt de lèit dens la mia botelhòta, 
Jamei nosta vielhòta 
Bòrd pishant ne metè 
En vueitant lo salè. 



Au "Pelòt", la Paulina, ua hemna fina lama, 
Qu'anèva costurèra, au petit tròt de cama. 
Tot matin, ce disèn, ajulhada au hriston, 
Que partiva entau Brun portar lo paqueton. 
- "Mon père, s'èi comprés, que vs'an hèit la repassa... 
"La goja deu vesin, ger, qu'a hèit la holassa..." 
- "Çò qu'es ?... Parlatz mei hòrt !.. Que vadi drin eishord..." 
- "Ah ! mon père, lavetz, tiram viste au mei cort ; 
"E qu'anerèi totara, un còp dens la matiada 
"Dab vos, au cot deu huec, passar la mia hariada..." 
Vecari, sacristènh e surs tot ad arron, 
D'arríder que's hesèn, gratis, un ventoron... 



A l'estrem deu "Hontet" (1), l'Angèla deu Tortigue 
De passants beuranhèrs (2) que hesè plenh' botiga. 
Los de Haget, los de Mugron 
Qu'i gahèvan lo gron. 
E tots los amaturs, tanben, de bona chèra 
Que'n sabèn lo camin tà pagà's i hartèra. 
Dimenge com diluns, nodat autorn deu còth 
Que portèva un velós color de moricòt (3). 
Cap greishut de pomada 
E tostemps pomponada, 
Qu'escopiva francés, patoas, tot en un còp, 
En servint aus cliants, cafè, sopa o siròp. 
Quan passèvi pr'aquí, la dent a la mestura, 
Que'm dèva un arresim, ua pera, o confitura. 
E puish, que descendí, content, dab lo meiram (4), 
Guardar vaca e chivau preu hons deu noste camp. 
E que'm disè : "Siis sage ! 
"E qu'auràs ua image !..." 
L'Ernèst, lo hilh ainat, qu'èra un gran caçador 
Qui auré corrut d'un trèit duncò passat l'Ador. 
Quan sentivam preu nas un hum qui e bon flairèva 
- "Ah! lo gus, ce disèm, uei qu'a gahat la lèbe !" 
Lo Gaston, hilh segond, magròt e haut gainut, 
Suu gran libre, au lutrènh, que hesè l'entenut. 
E quan entau "Dixit" prenè l'oficleïde, 
Tots, au "Donec ponam", que dèvan la bornida.

1- Le chenal, descendant de la rue vers la route de Hagetmau.
2- Qui aiment boire.
3- Couleur brune.
4- J'allais garder le bétail, en bas du Tortigue, dans le champ que nous y possédions alors.




Au miei deu borg qu'èran las Surs, (5)
Nas estujat darrèr los murs. 
Aquí, dab la Martà, madama Sent-Nazère 
De dauna deu carmalh que portèva la sèra. 
L'ua, regenta en permèr, brava e doça entà tots ; 
L'auta, prèsta tostemps tà f...ísher dus atots. 
La Martà, shens jamei véder escut o pistòla 
Qu'ensenhèva ABC, e "pater" a l'escòla. 
Atau, dempuish trenta ans, sietada au mème emplec 
A totas las mamàs qu'avè balhat lo plec. 
Devant l'auta, chacun que hesè plaça neta, 
E mei qu'èra un dragon qu'ua sur dab la corneta. 
A la glèisa, coishòts, vecari, sacristènh, 
Tot qu'at hesè bornir, pire qu'un chef de trènh. 
Malur au qui e gausèva a desparts tiené'u tèsta ! 
Entà'u mocar qu'avè ripòsta vista prèsta... 
Pr'ua messa de Nadau 
Tot apelhat de nau 
Que m'èri, sèi pas com, esquiçat la sotana. 
- "Tenez ! ça c'est pour vous, ce'm disó, 'spèce d'âne !" 
E que'm do dus cohats... Jo, que'u hesoi lo pam. 
- "Que som quites", ce'u dic... E que f...ishoi lo camp. 
Unh aut còp, que l'aví salit un cuenh de napa. 
Que m'arriba austanlèu, dab lo punh que m'arrapa, 
E que m'envià tà pèisher, un quart d'òra, a genós. 
- "Disparaissez ! ce'm dit ; vous n'êtes qu'un hontós !" 
E lavetz, dab malice, 
Jo per darrèr lo soïsse, 
- "Tè, hòu, ce'u responoi ; tè, hòu, gran Nazairàs !" 
E, tot en destalant, que l'aloncai lo nas... 
Mes, que tornam amics... Que'm dèva tròç d'ostias, 
Un moc de candelon, dus tronhòcs de bogias ; 
E, l'escòla finida, a noste, au cot deu huec, 
Jo que'n disí la messa, en hà'n lo viraplec. 
De la caisha a tanòcs, a tota la marmalha, 
Pendent que la mamà lutzèva a la henalha, 
Que prechèvi, hardit, que dèvi los avís 
Tot parelh com lo Brun, quan pogèva en surplís. 
Los vesins que'm disèn : "Qu'aneràs lonh, meinatge ! 
"Que n'estossis curè, que seré gran domatge !" 
E ne's trompèvan pas... Qu'èi hèit çò qu'èi podut, 
E, gràcias siin a Diu, que m'i soi escadut.

5- Les soeurs de la Croix.




Tot en faça, a man dreta, 
La cleca guilhereta, 
Los còishes, los coishards, de "Manèc" au "Sandrè" 
Que vienèn a l'escòla en çò deu Sent-Andrè. 
Hèit au morle en fabrica, 
Magre e long com ua hica, 
Que'ns sabè maserar 
Se ne volèm tirar. 
Quan au trabalh halèva, 
Nat moscard ne volèva. 
Qu'èram aquí, lavetz, cauques bons numeròs : 
Lo Lòste, lo Codet, lo Pinton, lo Garròs, 
Lo Guilhem, lo Tonat, lo Tretze, lo Trapeta, 
Lo Carrèr, lo Meron, l'Artur, lo Lagraveta, 
Lo Lafitòt d'Arton, 
E l'Ernèst deu Taston. 
Mes, nat n'auré pensat a dançà'u lo quadrilhe, 
Pr'amor qu'aurem sabut d'on nse vienè l'estrilha. 
Mèste regent, pr'aquò, 
Mau que'ns serviva lo fricò. 
Aus perèrs deu casau que'ns hesè tirar mossa, 
Tot parelh en ivèrn qu'aus mes de la lua rossa. 
E quan lo só d'estiu com lo huec e cadè, 
Que ns'envièva entau fresc estallà's au costèr. 
Aquí, lo cuu per tèrra e bocats dens la prova, 
Que hesèm a la pòca, au saut, au còp d'escoba. 
E pendent aqueth temps, per darrèr lo flisquet, 
Lo poson que tirèva a l'entorn deu broquet. 
Sovent, diluns matin, destraujat de la velha, 
Qu'envièva la madama entà'ns díser a l'aurelha : 
- "Monsieur n'a pas dormi... vous voudrez l'excuser. 
"Moi, je tiendrai sa place, et je vais aviser..." 
E quan, laganha a l'uelh, suu vespòt e'ns tornèva, 
Que'ns disè : "Bras croisés !"... E puish, que'ns colhonèva. 
Pensatz, s'èram contents, nosauts, de tirar len 
Quan tornèva diluns, lo diluns deu regent !.. 



D'auts còps, ce m'an jo dit, qu'èran tres bèras "Grâces"... 
Mes, nos qu'avem ací las tres lèdas amassas ; 
E preu borg de Doasit que hesèn lo triò, 
Que pòdetz créder quiò. 
_______

Au hons d'un colidòr, que's trobèva l'Aneta, 
Qui aimèva com los vielhs a har la cançoneta. 
Suu petit cadeiròt, en avançant lo mus, 
En s'escopint suus dits que virèva lo hus. 
Prauba d'èra, dessús n'avè que perrecalha, 
E, dens lo cabinet, arren tà la chicalha !... 


A costat, la Ducamp veuda d'un medecin 
Que vienè sus la rua avalar lo bocin. 
Ua troçanha suu cap, crassuda com un piente, 
Dab la Sofia aquí, que's mingèva la renta. 
Nos, en nse'n mascanhant, e meishants com pihècs, 
N'avèm pas qu'un plaser : plenhar-lè de gahècs... 


En haut, en ua crampeta, 
Que vivèn dus : Pampe e Pampeta. 
Eth, qu'èra sale ; era, un gresot 
Dus pedolhós au mème sot. 
Eth, qu'èra estat, un temps, lo guarda, 
Era, ua hemnòta desbrolharda ; 
Mes, chic a chic dab lo vielhèr 
Qu'avèn pres èrt de canalhèr. 



Au conhic deu "Tambor", qu'avèm un' auta Paulina 
Dab sa mair, la Daunina. 
Que tienè de costura un petit atalièr 
On tot vagant deu borg vienè har deu pelièr. 
Que l'entenèn de lonh aviar lo shapatoère 
E sisclar (6) mei enqüèra. 
Deu curè com deu maire, aquí, shens nat patron, 
Que talhèvan l'abit, tot com lo baveron. 
E quan per las calors preu borg tot sonegèva, 
A l'ompra, la cagèca enlà que cuiquèva.

6- Rire aux éclats.




Jo, per devant "Merac" que'm tiri lo chapèu : 
Aquí, maison barrada, estupat lo fornèu... 



Lo Sevrènh (7) deu "Ninòt", aubergista, espicièr, 
Qu'èra tanbenh lo bolangèr. 
Dab la Marià, la hemna, au trabalh enquishada, 
Que s'amassèva sòs tà naurir la nishada : 
Lo Leopòl, l'Artur, l'Eloïsa, l'Idà, 
L'Adrien, la Margò - en trènh de's maridar -, 
Puish, de tots lo mei triste, 
Lo praube Jan-Baptista. 
Pr'un vespe de Ramèus, preu petit caminòt, (8) 
Qu'anai abans "Tantum" cuélher huec au Ninòt. 
Los omiards que pintèvan, 
E los gojats, partits (9), entre eths que plasentèvan. 
- "Vien ací, ce'm ditz l'un ; que't vau balhar carbons ; 
"Aquestes, que van àrder (10) e que seràn deus bons." 
E, d'un rebat de man, que'm plenhà l'encensoère, 
Pendent que la Margò escopiva au moishoère... 
Que torni dens lo cur ; e, tanlèu suu tapís, 
Un hum a tot copar que se'm sòrt de l'utís. 
Qu'estó pertot la tossiquèra, 
L'estorneguet e la moquèra... 
Les chantrusas, las surs, que s'i gahàn la tos ; 
Las hemnas, los coishòts, que'n perdèn las colors ; 
E lo Brun a l'autar com un taish qu'alentèva, 
Pendent que lo Lapègue au pièno s'esventèva... 
"Sèi pas jo, ce'm disí, 
"Açò com va finir !..." 
Shens aténder de mei, qu'anai vessar la brasa, 
E, de paur deus tonhats, que bramai com un ase. 
- "Çò qu'as hèit ?.. Vam !.. A tu !.." ce'm disó lo curè, 
- "Ne soi pas jo, nani... Preu Ninòt qu'atz l'obrèr..." 
Que passà com aquò... Que me'n tornai tranquille, 
Shens avè - tant de bon ! - amassat blaus e pille... 
Benlèu, qu'at sabón tot... Lo triste garnement, 
Que m'avè suus tisòcs barrejat un piment.

7- Séverin Lavie.
8- Le chemin vers la "Galope".
9- Echauffés par le vin.
10- Brûler avec ardeur.




Lo Françoès de "Larriu", dab sa mair la Maria 
E dab la sòr, dab la Zelia, 
A la tireta, en trabalhant, 
Que metè sòus au cap de l'an. 
Mes, que sabè, pareish, plan ahrescà's la dala, 
Béver au veire, au veiròt, e mème a la godala ; 
Pr'aquò, shens feniantèr 
Semèla que batè. 
Lo matin, au soquet, tot bròi que sharisclèva (11) ;
Mes, benlèu, se la set preu còth e l'estranglèva, 
Suu shuc deu botelhon 
D'un mèrle tot navèth qu'avèm l'echantilhon.

11- Sifflait comme un merle.




Tot au cuenh de la plaça, 
Gran amatur de caça 
Per camps, lanas e bòscs, 
Qu'èra mossur Farbòs. 
Marchand drapièr dab la Busqueta (12)
Qu'avè pecetas en saqueta. 
Capvath lo Mont, Haget, Tartàs, 
Per tots camins, au tròt, au pas, 
Haut apitat suu quate-arròdas 
Que carrejèva las soas mòdas. 
Mes, de l'autar permèr vesin 
Jamei ne prenè lo camin...

12- Sa belle-mère.




A la glèisa de Doasit (1)
 
Ò glèisa de Doasit on m'an portat en vàder,
Jamei, benlèu vielhòt, jo ne t'èi desbrombada.
Qu'ès la grana Maison on, com aus acossats,
Tant e tan son passats.
 
Que t'aimi dab los vius qui carrejan la tralha,
Chaque dimenge ennau, pietadora auseralha,
E qui, grans e petits, se'n vienen tots portar
Còr vitèc a l'autar.
 
Ò glèisa de Doasit, près deu ton tabernacle
Que's devè començar lo rèbe, lo miracle,
Qui d'un petit cretièn com jo partit d'arren
Prêtre, un jorn, e'm heré.
 
Que t'aimi, quan jo vei las vertuts arrevíver
E, reina deus larèrs, la fe damorar viva ;
Missionaris, (2) curès, trenta-tres en palhat
Suu camp qu'an cabelhat.
 
Ò glèisa de Doasit de dret tostemps tinglada
Maugrè los meishants èrts e deus ans la cinglada,
Pòrta au còr penitent cadut suu costicòt (3)
De la patz lo flocòt.
 
Que t'aimi dab los morts qui dròmen dens l'arrega
A l'ompra de la crotz on tot dolent e prèga ;
Tu, que'us as benedits, balhé'us donc au mei lèu,
Plaça au garbèr deu Cèu.

1- Le "15 de heurèr 1948", dédié "Au canonge Robert en sovenir deus sons vint-e-cinc ans de curè de Doasit (1923-48).
2- Mgr Sarthou, les RRPP Barbe et Larrieu.
3- Le chemin de la vie.




Lo Felix de "Pinton" com la prauba auseralha 
Qu'avè hujut de casa entà's cercar brigalha. 
A l'endòs deu cluchèr, dens un cuenh deu "Benquet", 
Que tirèva guinhòrra, en cantant, suu soquet. 
Mes, lhèu pr'amor deu nom, lo Nhafre que pintèva, 
E lo veire rasèr jamei ne l'eishentèva. 
- "Ah! brigand, ce'u disèn, que t'ès plan botelhat!" 
- "Caratz-ve, sivoplet ; n'èi pas sonque auelhat"... 
Ta plan, lo malurós, que'n prenó la catarra, 
E que'n morí tot joen, mei praube que nat coarre. 



Dens la mème cahuta, en crampa shens solèr, 
Qu'èra ua petita vielha a l'uelh dret cornalèr. 
Que l'aperèvan Manatona, 
Pegolhassa, mes bona. 
Au trang de l'angèlus que partiva au trabalh, 
E que's gahèva a tot, au palòt com au dalh. 
Qu'anèva per lo borg har totas las gresadas, (4)
Plantar pòs e caulets, preparar las brasadas. 
Que la prenèm a noste ; e, per quate o cinc sòus 
Tot lo jorn au casau que's croishiva los òs.

4- Les nettoyages.




Qu'anèvam cauque còp, - ua dròlla de mamia ! - 
Véder entau "Tarigòish" la prauba Leonia. 
A travèrs lo costèr, pèi-nuda suu beton, 
Tostemps espeluhida e bavira (5) au menton, 
Que virèva, barèva, en cridant com ua hòla, 
Barrada a doble torn, jorn e nueit, en caujòla. 
"Mainatges, tornatz-ve'n, 
"L'escòla que v'atén", 
Ce'ns disè la soa mair, la vielha Victorina. 
E que virèvam cort... de paur de la badina. 
Mèste haur preu quartièr, lo Jantí, dab antrènh 
Tot matin en forjant que'ns hesè lo refrènh. 
Enter temps, lo dimenge, entà'ns rénder service 
A costat de papà que cantèva a l'ofice. 
Mes, quan tà har cordèth vienè lo Sent-Genès, (6)
Qu'at f...ichèn tot de parts, de pinlas, a l'envèrs. 
Dab lo Lapègue bon cantaire, 
Lo Bordenave, (7) un musicaire, 
Latin, francés, hesèn bornir 
E dens lo cur tot retrenir. 
Lo Tarigòish, reglat com Becut e Monòte 
Qu'aimèva sus la rua viéner largar la nòta. 
E lavetz, qu'aurén dit suu tossit de darrèr, 
Qu'èra ua cama de vèrn qui e's henè preu Tarrèr. 
"Vam véder, ce'u disí... Vam ! 'nh auta tonerrada !..." 
E que me'n dèva dus, tres, quate en eslurrada. 
Jo que me n'arridí... Mes, la soa Terinà 
Que s'entenè, dehens, tot' sola, marronar.

5- La bave.
6- Chantre bénévole, qui habitait au "Bourdillon".
7- Deux des vicaires successifs de M. Brun.




Qu'èri partit tot joen dab la tanta Carmèla, 
Ua charmanta fumèla 
Qui avè tirat deu Barbe un bèth punh de dinèrs, 
E, dab l'aunor deu nom, qualitats tot après. 
Los pedits au larèr, l'ivèrn, que'm racontèva 
Qu'ua nueit on dens lo cèu la lua e s'entutèva, 
Que l'avè semblat véder ua ompra au près deu putz, 
E qui e, de la soa pelha, esbarregèva ua lutz. 
- "Mainada, ce'u disó, hè lo plan e siis brava ; 
"Tà servir lo bon Diu ne't hiquis pas la trava. 
"E Sent Pierre, mei tard, devant lo portinet 
"Que't desvarrolherà, shens t'espiar lo carnet..." 
E, dempuish, que tienó, dreta com la d'un cierge 
L'eslama deu dever, ta complàser a la Vierge. 
Com las daunas deu temps qu'avè lo gran folard, 
E tostemps tà sortir, l'ombrèla o lo riflard 
Que nodèva lo peu suu moishoère en lustrina, 
E lo chale en satin, long com ua pelerina. 
N'auré pas hèit un pas shens portar lo cabà ; 
Mes jamei ne metè dus escalhs a flambar. 
Qu'èri lo son cherit... Que'm dèva la bolhia, 
Ahragas e peishics au jus d'aiga de vin. 
Tot an, a la sason deu pòrc, de l'aucaton 
Au topin que'm hesè la saussa d'escauton. 
Lavetz, jo, trafalhant, en lo dant la shagòta, (8)
"Qu'ètz brava, vè, totun ! ce'u disí, Carmelòta !." 
Un còp sopat, l'estiu, qu'anèvam sus la rua 
Préner dab los vesins lo fresc au rai de lua. 
Shens ne pèrder un boçin, deu cadeiron abans, 
Qu'escotèvi parlar, sajolòt, la tatàn. 
Mes, quan a l'arrelòtge anèva sonar l'òra, 
"Mainatge, ce'm disè, qu'as pro cholat dehòra..." (9)
E, de tira, entau jaç, tau com un lapinòt 
En dus sauts que prení lo petit caminòt. 
Un vèspe, preu salon, que s'avisà de càder, 
E que's copà la cueisha en 'quèra barracada. 
Que'n morí vista après, 
E lo long deus ciprès 
Un ser de divés-sant qu'anam dab lo Lapègue, (10)
Shens un truc de batalh portar la dens l'arrega.

8- Les chatouilles.
9- Tu t'es assez acroupi...
10- Le vicaire de l'époque.




De soïsse, lo Fescaus qu'avè pres lo mestí : 
Un òmi dab lo quau tots podèn compatir. 
Eth, ad arreish jamei n'avè hèit la morala, 
E que merquèva plan com dens ua catedrala. 
Que sabè har tinglar l'espada au casaquin, 
Lo bròi pantalon blu, lo chapèu de satin. 
E quan lo curè Brun descendè dab l'ostia, 
Eth, la man au plumet, que croishiva l'esquia. 
Se, lo pòt de travèrs, e'ns hesè lusir l'uelh 
Que'ns disèm que calè tiéner dret lo cabelh. 
Mes, un còp messa dita, 
Au darrèr deu Polita, 
En ranjant lo missau 
Que l'anèvam har nhau. (11) 
"Qu'atz chança, ce'ns disè, qu'adara sii amorre, (12)
"Mes, unh aut còp, praubons, que'vs gaharèi shens córrer." 
Un jorn de carnaval, que'm tira los lagasts (13)
Per m'estar haut coeifat deu son gran chapelàs. 
N'i tornai pas dus còps... E de la soa replica, 
Ua setmana de reng que'n guardai la colica. 
La hemna, la Ninòta, un petit fumelòt, 
Qu'anèva entau curè hòder lo casalòt. 
A bèths còps, dab Frasia, (14) era que petrilhèva 
E, per cantèr, que bornigèva. 
Atau chaqu'ua dab bon piulet 
Disè lo chapelet... 
"Ne las escotis pas aqueras bròi charmantas, 
"Ce'm hesè lo Vital... Tostemps las mèmas cantas !... 
"Estudia au caièr, 
"Shens hum de destraugèr !..." 
Mes, fautas que hesí sus la version latina, 
De tan qu'èri curiós d'enténer la platina...

11- Faire de grimaces.
12- Impuissant à se servir des mains.
13- Les tiques.
14- La soeur du curé.




L'Adèla que tienè petit magazinòt 
On trobèvan de tot, e mens car qu'au Ninòt : 
Blu, sablon e ligueta, 
Dentèla e saboneta. 
Aquí, lo medecin, lo chantre, lo barbièr, 
Lo regent, lo talhur, lo haur, lo cordonièr, 
Tots que passèvan a l'usclada, 
Au fin sedaç de la nhacada. 
Quenh atge avè ? N'at sèi. 
Mes, soissanta ans o mei. 
- "Carmèla, disetz-me, se n'ètz pas ua bestiòla 
"Com se hè que lo cap de 'quera gran' gariòla (15)
"E'm pareishi tan vielh 
"Dab un peu tant arnelh ?" 
- " Meinatge, qu'es vertat ! Qu'a tots los ans en cluca ; 
"Mes, puish qu'at vòs saber, tè, que pòrta perruca. 
"Pr'amor de 'quò qu'a lo joenèr... 
"Ès donc servit, gran cançonèr ?..."

15- Femme déséquilibrée.




A la maison deu cuenh, los "Porics", las "Poricas" (1)
Amassas que vivèn com praubes caga-aricas (2) : 
Marioneta la mair, shens un crin au shinhon, 
Lo Jantí, la Julià, lo Firmènh, la Monhon (3). 
Madama Capdeviòla 
Qu'avè quitat la piòla (4)
E lo praube maçon shens pan au vaisherèr, 
Alhors qu'avè cercat de que hà's un porèr. 
Tots, que l'aimèvan cru, qu'estossi blanc o roge, 
Hesossi bèth o ploja ; 
E quan avèn l'erbèr (5) content 
Entre eths que's dèvan còp de dent. 
La Monhon, tot vespòt, preu borg que caminèva 
E deu "Còi", braç crotzats, deçoment, que tornèva. 
Qu'avè per devath pelha, en penent au sacòt, 
Un cinc pintons de vin tirats au barricòt. 
Que'u disèn en arríder : "Atz boçat la caneta ?" 
E lo cap baish, shens cançoneta, 
Que halèva de pos, tà tirà's deu poishiu 
Deu miei deus cotilhons lo pes embarrassiu...

1- Du nom de la maison, lou "Pouric".
2- Ariques = barbe des épis ; cague-ariques = avare.
3- La Mougnoun, soeur de Mariounete, mère "a parte sinistra" de Firmin ; Jeanty et Julia, mariés.
4- Ménage désuni ; elle avait abandonné son mari.
5- L'estomac.




Pregàrias potejant, o manejant las bròcas, 
A la pòrta d'après qu'èran las duas "Bellòcas". 
Deu sièti deu salon 
Preus traucs deu ferneston, 
Que comptèvan suus dits gents e cans qui e passèvan, 
E mèmes, ce disèn, la vacas qui e hemsèvan... 
Chaqu'ua qu'èra un pigaish, (6)
Qui e plan tienè la rua de Baish. (7)


La Jenní qu'èra tòrta e Clemença malheta, 
Dab, en sus deu vielhèr, lo mau de la boheta. 
La capdèta, en chancant, a mens de temps plogiu 
Tot matin que vienè recéber lo bon Diu. 
E lo vèspe, un moment, lo libre devath l'aisha (8)
Que tornèva partir tà la cadèira baisha. 
Aquí, l'un après l'aut, qu'enfilèva shens fin 
Oremus e paters en francés, en latin. 
L'auta, preu rematisme au fautulh claverada 
Cauças, tricòts, gilets, a lonca punterada 
Qu'empeudèva (9) tendent, en tirar deu gusmeth 
Hiu, lan, coton e cordonet 
Bròi parat de dentèlas, 
De flors e de candelas, 
Chaqu'ua qu'avè lo son autar, 
Lusent com tot, shens lo vantar. 
Qu'entrèvi cauque còp ; e, per darrèr la vitra 
De l'Evangèli Sent que'm legèn un chapitre. 
Que'm disèn d'estar sage, agunhós, shens badalh, 
E tostemps deu plan-har de portar lo flocalh. 
Puish, deu cabinetòt, la Jenní que'm tirèva, 
Un sucre... E, haut ! Bonjorn !... Que hugí com la lèbe...

6- Parasite.
7- La rue du presbytère, appelée depuis, Rue de la Paix.
8- L'aisselle.
9- Elle ravaudait.




Vesin, lo Casalèr que lotgèva au "Calon" ; 
Qu'èra un bèth omiarin, mes lo nas chic tròp long. 
Preu miei deus musiciens de haut que cordejèva 
E dab lo zim-bom-bom, hardit, qu'arpatejèva. 
Shens jamei hà's pregar, 
E shens paur d'engorgar (10)
N'avè pas tau pinton besonh de l'enguisèra, 
Qu'estossi pela-pòrc, o noça o baptisèra. (11)
Que'u disèn : "Doble ban ! Qu'as l'èrt tot perborit !" 
- "Que's pòt... Mes, en tot cas, que soi escalorit !" 
E quan la prauba Ròsa en obrint la porteta 
e'u vedè tornar hart en hant la candeleta, 
Ne'u demandèva pas un còp dens la maison, 
S'avè plan malhucat au tòc deu diapason.

10- S'embourber.
11- Dîner de baptême, "la coque".




Lo Lauquèr que venè mantes, berrets, culòtas, 
E fripas de devath tà las damiselòtas. 
A la glèisa, pr'aquò, ne hiquèva los pès ; 
E qu'auré lhèu grasit de la véder a l'envèrs. 
Las bajaulas (12) suu nas que legè la "Dépêche" (13)
En se trufant tot hòrt deus curès e deu prêche : 
- "Los feniants !... ce disè. Que seré miélher pr'eths 
"Que plantassin caulets !" 
Farçur, lo Bordelana (14) atau de la soa crampa 
Qu'aimèva deu bestièr segotí'u la garrampa : 
- "Hèi, vos, lo cançonèr, quan volhim que vs'auram 
"E que'vs convertiram..." 
E qu'estó... Pr'un matin, hèit lo gran ramonatge, 
Que'u portàn ent'Aulès dab messa de cantatge : 
- "As-tu vist, hòu, garçon, com lo nos vecariòt 
"E te l'a maserat, aqueth praube poriòt !..." 
La soa sòr, l'Octavina, 
Sola, en ronlar per la cosina, 
Diu que n'arremercià 
Au lòc, com l'aut, de l'en·hastiar.

12- Les besicles.
13- Le journal de Toulouse, condamné.
14- Le vicaire d'alors.




Curè, Polita e la Frasia 
Vivèn los tres en companhia. 
Era, gran' cosinèra a l'entorn deu carmalh 
Qu'auré garnit un plat dab lo mendre escarralh. 
Mes, tot en tornejant que s'i deishèva càder 
Tà rossir los adobs ua petita becada. 
Qu'anèvi, lo dimenge, e mème aus jorns obrèrs 
Envitat preu Vital (1) gostar los son aprèsts. 
E tot qu'èra tant bon, adara qu'at poish díser, 
Qu'i hesí chaque còp pecat de gormandisa. 
Lo Polita (2) croishit preus ans, magre e mendròt 
Brasoquèr (3) que's cauhèva au petit cadeiròt. 
Qu'i tienè la Minoisha (4) en lo parar la hauta, 
Shens mancar deu servir leitina a plenha gauta. 
N'èra pas dab la sòr tostemps deus mei galants 
E los dus que's hesèn compliments chic charmants. 
Lavetz, quan entenè lo brut, la nhica-nhaca, 
Lo pastor que vienè trolhar (5) devant la placa, 
Hicar òrdre aus plumats 
E predicar la patz. 

Eth, qu'avè hèit l'escòla au vielh colètge d'Aire, (6)
E puish, deu galopaire 
A Bassercles, Donzac, a Saubusse tanben, (7)
Estacat com curè valent, au ligader. 
Qu'avè la pèth arnelha (aquò qu'es de costuma) 
E, tostemps peu de dret, que'u lusiva la pluma. 
Tabacaire fenit, m'envièva entà "Merac" 
A jorn passat, crompà'u cocuron de tabac. 
Que'u durèva dus jorns... Ah ! com bròi punherèva ! 
E, com un ase bren, tà plan eth que borrèva ! 
De la vita, jamèi, n'avè vist medecin 
Ni jamei de cachet desglosit un bocin... 
Qu'avèn unh auta sòr, l'Annà, richa, eleganta, 
Qui e, de Tarbes vienè, sovent, har la vaganta, 
E deu hisson tanben, sus la rua, preu quartièr, 
Tot en trempant dab suenh lo dit au benitièr. 
Un jorn, qui èra en complòt devant la "Pebergèra" (8)
De la crampa, l'abbè que'u tirà la vermièra. 
Aqueste, fatigat, que tornèva deu "Pau", (9)
Signar lo paperòt en un praube malaut 
- "Que vorrí, ce'u disó, repausà'm ua minuta, 
"E que'vs demanderí de rentrar dens la tuta..." 
Arren... Que'us torna díser : - "E'vs vatz benlèu carar ?..." 
Enqüèra arren... Lavetz, deu cèu que devarà 
Suu cap de l'enlencuada ua doisha d'aiga fresca... 
Que podó destalar... Mes, qu'at sabó, l'avesque !... 
Au noste Brun, atau, que l'envièvan abbès 
De tot calibre, e bons, e trufandèrs. 
Mes, com lo qui e's mefida 
Que'us sarrèva la brida : 
Lahargou, Casterà, Dumartenh e Ducòs, 
Lapègue e Bordenave, e mossur lo Desclaus, 
Lo cap-virat de Labeirie, 
Garralon e Minjòt, tà finir la seria.
 
Un jorn, lo Lahargou 
A taula, que'u digó : 
- "L'esprit, a cinquanta ans, que s'engorga e que baisha, 
"E mei que mens que s'esplumaisha..." 
- "Òh! la, ce'u responó, que'm soi apercebut 
"Que lo vòste, mossur, n'a pas tan atendut..."
 
Mei tard, entà Mailís partit dab la maleta, (10)
Lo Brun que cluishà l'uelh dens ua crampa soleta ; 
E, seguit preus Doasits, un matin de divés, 
Que l'anàn enclotar dens l'arrega d'Aulès.

1- Le prénom du curé, M. Brun.
2- Le frère.
3- Qui aime se chauffer.
4- La chatte.
5- Piétiner.
6- Il y avait professé la classe de seconde.
7- Les divers postes par lui occupés.
8- La maison d'en face.
9- Maison, à 2 km du bourg, vers Hagetmau.
10- Il quitta Doazit en 1923, ayant perdu ses parents.




Las tantas deu Lalaude (11) en ua maison propieta 
Com tant d'auts que vivèn en escarrant l'assieta. 
La Maria, aflijada e plenha de trabucs 
Que passèva shens fin pregàrias a pelucs. (12)
Qu'èra aimabla, graciosa, 
Arridenta, amistosa ; 
E quan jo la vedí darrèr lo contravent 
Que cresí qu'èra ua sur sortida deu convent. 
La sòr, la Marcelòta, 
Qu'avè bona parlòta. 
Tot matin, entau borg que s'anèva esventar, 
Arcuélher la novèla, e novèlas portar. 
Ne sabè pas çò qu'èra 
Lo mau de l'arrauquèra ; 
E, chic o mic 
A tots que dèva lo penhic. 
En setmana a la messa, 
Lo dissabte a confèssa 
Ta lèu trucat "mea culpa" 
Venim tornèva destrempar. 
Mes, quan dab lo bon Diu reprenè conferença 
A genós, suus carrèus, que hesè penitença. 
Que reparèva atau 
Deu pecat lo domau.

11- Ancien curé de St-Cricq.
12- A miettes.




Lo Dezest de "Lassale" 
Dab lo pic e la pala, 
Tot jorn aus camps de "Largelèr" (1)
Que se'n anèva carretèr. 
Dab lo son Jan, (2) dab la Celesta, (3) 
Ivèrn, estiu, molhant la vèsta 
Que s'apiolèva au sacotòt 
Lo rond d'argent de l'escutòt. 
Que'us disèn aganits, sarrats, caga-tachetas (4)
Duncò crénher en minjant d'esbrecar las forchetas. 
Lo Jan, lo praube d'eth, secalhòt, (5) magre e prim 
Qu'avè passat contract dab lo jus d'arresim. 
Mes, per un jorn noviau, (6) devath ploja e ventòrra 
Que'u devèn trobar mort, arrecueit de vinòrra.

1- Sa propriété.
2- Son fils.
3- Sa femme.
4- Grand avare.
5- Très maigre.
6- Jour de noces.




Lo Paul Lavie, un petit retreitat 
Dab la "Chichí" que lotgèva a costat. 
Com l'auseròt, après aver hèit viatge 
Qu'èra tornat au nid shens maquilhatge. 
Long com un pan, magre com un secalh 
Qu'avè guardat gran èrt e bèth plumalh. 
Devant Sebastopòl au huec de la batalha 
Qu'avè deus enemics hèit la grana mortalha. 
Que'n portèva a l'olhet (7) lo riban plan ganhat 
Shens ne tirar, com d'auts, mendre hum d'arganhat. (8)
La hemna, la Chichí, sòr de la Pandelèra, 
Que'n shuquèva de bon autorn de la padèra. 
E qu'avè, plan segur, de grèisha sus l'esquiau 
De que sus bassacula apressar deu quintau.

7- A la boutonnière.
8- D'air suffisant, hautain.




A Pedaulès, on huec mei ne humèva 
Dempuish longtemps lo gahús que coquèva. 
Mes, que disèn qu'ua lutz au truc de mieja nueit 
Tot ser, devath lo teit, 
Preu grèr que's passegèva en hant la virolèra, 
E que la vedèn tots de "Condrina" a "Broquèra". 
Que n'aví de sudor lo cuer tot ahroncit 
Quan los anciens me'n hesèn lo recit. 
Aquí, las nostas surs, un còp chanjat de pelha, (9)
Madamas que tornàn eishamiar com l'abelha : 
La Pennes en permèr, l'uelh viu, shens calanquèr, 
E la Nazaire après, l'èrt tostemps pataquèr. 
Tot parelh com abans, quan hesè la portièra, 
- La Solut, ce disèn - que damorà pelièra. 
Tots los desentenuts hèits a l'arrebohin (10)
Que guardén mème crin !. 
Totun, per Pedaulès a fòrças de prièras 
Que sabó, la carrònha ! escornar las sorcièras...

9- D'après les décrets de sécularisation.
10- A l'envers.




Au Barbe, la Franchòta, ua hemna de renom 
De la vita benlèu qu'èra arribada au som. 
Que'm sembla de la véder a l'òra de la missa 
Lo dimenge arribar dab la grana pelissa. 
Lo monde que's traquèva en la deishant passar, 
E que'us disè bonjorn a tots, shens se pressar. 
Lo hilh, tirant l'esclòp ta cauçar la botina 
Que partí tà Haget dab hemna e gojatina ; 
E navèth metaièr dens la grana maison 
Que tienó garnison. 
Tot an, devant l'ostia, en haut apitranglada 
Qu'anèvam entau Barbe ajulhà'ns en cordada. 
Jo, de blanc abilhat, dab petits alirons 
Que hesí l'anjolet au bec deus esparrons. (11)
L'an d'après, tà chanjar, la man a l'anereta 
Que sonèvi de pos dab la bròja esquireta. 
Los òmis, los gojats, en rengs de batalhons 
Que marchèvan au pas, au trang deus carilhons. 
Las hemnas en tropèth, chantrusas e maiòtas 
Per darrèr que vienèn har coda a las devòtas. 
E tota la coishalha aus òrdres deu Fescaus, 
En lampant los drapèus que seguiva la cauç. 
Hardits, los musiciens dab lo pair Lartigòla, (12)
Los uelhs sus lo carton o sus la paperòla, 
Pendent que lo curè montèva benedir, 
Que dèvan ua bohada a har tot eishordir. 
- "Présentez !..." ce disè lo "Casòta" o lo "Lire" ; 
E quinze grenadièrs au permèr son d'esquira, 
Lo fesilh plan hrobit que hesèn lo salut, 
Lo cap quilhat, l'èrt resolut...

11- On me faisait monter jusqu'au plus haut degré du reposoir.
12- Léon Lafitte, chef de la musique de Doazit, clarinette remarquable. Son frère était chef de musique militaire, à Tarbes.




Gran mèste regissur deu castèth de Lacaze 
Lo "Fabre" dab orgulh qu'arrondiva la frasa. 
Entà choasir lo vin aus barricòts deu chai 
N'avè pas nat besonh d'amic ni de compair. 
La Marià, l'Armantina, 
E la mair Celestina 
Que cosèn pelhotòts, 
Mantes, devantalòts.



En faça, lo Lespiauc que fabriquèva doèlas, 
Barricas e tonèths, pipas de tots modèles. 
Ne l'espudiva pas... Mes, lo mèste "Tropièr" (13)
Que's sabè governar : Jamei n'èra pompièr. 
E la Maria "Tropièra" 
Que n'èra tota fièra. 
Qu'èri plan dab lo hilh, que'm sovien, lo Germènh, 
Qui e vienè lo dimenge escríver suu calpènh 
Quan me deví cantar, - praube vutz de crabòta -, 
Lo "Libera" d'Aulès, (14) shens tròp saber la nòta 
Qu'i ganhèvi cinc sòus... E puish, preus camps d'arrós (15)
Que tornèvam a noste en córrer, e tot urós.

13- Nom de la maison.
14- Les jours "d'offerte".
15- Nous revenions par les champs.




Lo Baptista deu "Pit" en jornada qu'anèva, 
Pr'amor que la mesture a casa que manquèva. 
N'avè pas, lo praubàs, qu'un semblanç de castèth, 
Mes que'u podèn deishar lo pic o l'arrestèth. 
La Daunina tanben qu'èra determinada, 
E tostemps preus vesins de trabalh escanada. 
A bèths còps que vienè preus nostes camps deu hons, 
Carcar hen, arredalh, e ganhà's l'arditon. 
Tot lo quartièr d'Aulès au temps de la gelada 
Que s'arrestèva au "Pit" tà préner l'irolada ; 
E quan lo só d'aost estariva lo plèish 
De la calor tanbenh qu'i pausèva lo hèish.


[Retour au début]

Entà finir

Maison après maison, qu'èi finit la camada, 
Amics, shens tròp de pena e, que crei, shens tumada. 
A long punt, dab ditau, qu'èi cosut un coplet 
Qui e tira com un guant devant chaque portrèt.

Com v'at pòdetz pensar, qu'èi dat mantua costura, 
Trencat, apedaçat, virat plecs e doblura. 
Mes, se'm tròbetz hardit e mème meishantòt, 
Que sauratz que n'èi pas maliça au paquetòt.

Qu'èi bastit tot açò shens nada vantardisa 
Dab çò qu'aví longtemps sarrat dens la valisa. 
E qu'èi volut tanben, tà virà'm l'anugèr, 
Ací de l'ancien temps montar navèth chantièr...

Quaranta ans !... E dempuish, los òmis e la guèrra 
Pet a pet e dus còps qu'an destraujat la tèrra. 
Entertant, com los auts, qu'èi ronlat, virolat, 
E ne m'an pas servit ortolans a tot plat.

Uei que soi scarranshit ; lo nas que se m'alonca, 
E que vadi cussoat tot com ua vielha tronca. 
Benlèu, jo que'm carrà, puish qu'atau Diu qu'at vòu, 
Anà'm jàser au clotòt, shens véder l'arrajòu.

Amics, rapelatz-ve, quan tot e's descapita 
Qu'a Doasit los anciens n'avèn pas la perpita.

2 de janvièr 1946 - R. Lamaignère, Curè de St-Aubin.


[Retour au début]

Lo La Ramè

Que l'aimèva tot cru, lo defunt La Ramè...
E que'm rapèla plan deu temps on èri còishe
Que vienè deu "Ninòt", (1) per bèth o per brumèr
Jasé's dens l'arrelhòt, un còp hèit la bambòisha

Eth, en soissanta dètz qu'èra partit sordat
E de cap aus Prussiens qu'avè hèit a la hula ;
E mème a Gravelòte au jorn deu gran combat
Dab Bazaine qu'avè recaptat la pilula.

Tornat entà Doasit, que chanjà de mestí :
Qu'anèva ligar henh, que venè tabaquèras.
Mes, que s'at minjà tot, lo teit e lo vestí,
Sentilhon deu broquet, duncò las perrequèras.

"Siis sage, La Ramè ! pren te guarda au vin blanc !"
Ce'u disèn a bèths còps... Mes, eth, de la bohiga
Abans de se'n tornar tau son "Château Tremblant" (2)
Qu'anèva preu "Hontet" har lo plenh au "Tortigue". (3)

Un matin, que tornà, chancant, dab lo gargolh.
-"Qu'ès aquí, citoyen, ce'u ditz la soa vesia...
"Qu'ès roi com un limac e hart com un pedolh ;
"Qu'i deisheràs la pèth, pelieràs, au "Lavie" !

-"Caré't ! ce'u responó... Lo vielh Noè, m'an dit,
"Qui prenè la pistaisha en esbrotant la vinha,
"Qu'estó per lo bon Diu sauvat e benedit
"Quan los auts s'estorcèn dens l'aigueta malinha."

-"Qu'es tot çò qu'as a'm díser ?" -"O !... Puishque lo bon Diu
"Que sauvà lo Noè shens tant de chapatoère,
"Hè com eth !.. De la lenca acapé't lo ton hiu ;
"Jo, deu blanc, deu palhet, que'n shuquerèi enqüèra..."

1- Lou Ninot, l'auberge du bourg.
2- Il appelait ainsi sa masure.
3- L'auberge, à moitié côte.


[Retour au début]

Unh'auta deu "La Ramè"

Lo La Ramè per lo "Tresquè" (4)
Ua nueit, en se'n tornant que hesè de l'auquèr. (5)
Ne cranhè pas, eth, d'abituda,
Cauhat a blanc, la Cama-cruda. (6)

Mes, aqueth ser hòrt que priglèva
E, suus camins, tot que tremblèva.
Los eslambrets en huec qu'enlusivan lo cèu
E qu'at flambèvan tot, d'Augerin a Marèu. (7)

Tà benlèu que hesó tant gran pet de tonèrre
Que lo praubàs, de cuu que'n gorlerà per tèrra.
Que s'amassa com pòt
E que ditz tot capòt :

- "Aidatz-me donc, ò bona Vierge,
"Que'vs bruslerèi un cierge.
"Balhatz-me lutz, se tant voletz,
"Mes, sivoplet, pas tant de pets !"

4- Les pins qui séparent Doazit de Horsarrieu et de Dumes.
5- Caçar las aucas, aller en titubant sur les routes.
6- L'épouvantail des petits enfants.
7- Maison de divers quartiers de Doazit.


[Retour au début]

Lo charlic

Après lo La Ramè, parlam shens desoblic
Deu noste vielh Charlic.

Eth tanben deu son temps qu'èra un gran personatge.
Que vienè per lo borg har lo pelerinatge,
Lo gran peiròu preu braç, lo barròt a la man,
E cuelhé's, tot diluns, mestura o tròç de pan.

Jo que me'u vei enqüèra,
Senhor de la macoèrra
Avançar, tot croishit,
Tot magre, escarranshit.

Sèi pas se, quan vadó, l'avèn cercat lo chafre ;
Mes, dab un praube gus, qui aperèvan lo "Nhafre",
Qu'èra de la frairia on tant de valentins,
An un peu dens la man, e corren preus camins.

En ivèrn com l'estiu, vestit de la shamarra,
La tabaquèra au punh tà calmà's la catarra,
Clic-clòc que se n'anèva en passant per lo Mus,
Preu "Praubon", "Laubardèr", duncò'u haur deu "Demús". (8)

Eth, com lo La Ramè que'u portèva shens biaça,
E quan tornèva a casa un còp hèita l'amassa,
N'avè pas lo camin pro large devant eth,
E qu'i dromiva mème autant plan shens cohet.

Passèva pas jamei shens demandà-n a noste,
E papà que'u disè quan lo dèva la crosta :
- "Pelièr !" - "Caré't, Emond ! Deu borg duncò'u "Galan"
"Qu'i n'i a mantun com jo, e ne'n parlan pas tant !"

A l'escòla, jamei, n'èra anat ent'apréner,
E portant, tot per còr qu'at retienè shens pena.
Se l'avètz demandat : "Charlic, quan soi vadut ?"
Tostemps que s'i seré sus lo jorn escadut.

Ent'aquò qu'i hesè mila còps au son maire,
Mème a l'avesque d'Aire,
Qui an auta causa a har
E d'aut monde a gahar.

Mes, lo Charlic sustot, qu'adorèva las clòchas ;
E tot dimenge dab los còishes
Que prenè la corruda ent'arribar permèr,
Shens s'eslentar jamei.

Sonque estossi per viatge,
Tot lo jorn en pipiatge
Atau que l'aurén vist
A Buglòsa, a Mailís.

Que'u trobàn per batèras
Defunt, après pintèras,
Capvath lo "Pariben", (9)
Lo peirolòt au vent.

8- Maisons de Doazit, éloignées les unes des autres.
9- Chemin raviné, du bourg au Mus.


[Retour au début]

Ua bròja deu Charlic
(istoèra vertadèra)
*

Au Brun, noste curè, lo Charlic vagabond
Per caritat, demanda ua trancha de jambon
- " Que'm herà lo cuer tenheron
"E, vente plenh, serèi luron !"
- "Ah ! qu'ès abinle, bròi garçon,
"Entà'm recitar la leçon.
"Vèn véder la Frasia, e truca au portilhon,
"Mes, dab era avisé't de har lo moscalhon !"

- "Mamisèla, adishatz !" ce ditz, tot bravolon...
"De la part deu Vital, que vieni, cama-long,
"En v'at pregar, de'm dar brincha, o mème tronhon
"De vendresca o de lard, sinon de camanhon !"

E, Frasia, en gronhant, penut au cabiron,
Que destaca lo sac : - "On ès, hòu, greisheron ?"
Ce ditz au donzelon
Dret com un candelon.
- "Hatz gahar ! hatz gahar !" Hè Charlic, shens feiçon.

E la sòr deu curè, lo mus com l'ariçon,
Que'u tira deu palet un bocin tot menon :
- "Tè, hòu, bon que serà dab nhac de paninon !"
- "Ò, ce'u respon lo vielh... Mes, n'èi pas que guinhon
"De me'u véder atau prim, com ua bula d'onhon !"


[Retour au début]

A Noste (24 de seteme 1948)

Preu borg amistós de Doasit 
Nostes pairins s'avèn chausit 
Pas shens sudada, 
Au só beròi espatarnat 
Un teit qui hesèn "Au Junat", 
Tà la nidada.

Aquí vadón tres mainadets 
Hardits, lurons, frescs e blondets, 
Flòcs de familha ; 
Lo papà, qu'èra benedit, 
La mair, valenta shens desdit 
E shens esquilha.

Nid estretòt, mes fièr larèr 
Dab un casau sus l'endarrèr 
On s'amusèvam ; 
E, com suu brancòt l'auseron 
S'espia au cèu en har ron-ron, 
S'aprivausèvam.

Per temps, los praubets au taulèr 
Vienèn dab nos, l'èrt bravolèr 
Copar la crosta ; 
E puish, devant crotz ajulhats 
Hesèn pregàrias a palhats 
Dab los de noste.

Mes, un jorn, deu teit aimadiu 
Partín los hrairs, har tau bon Diu 
Samialha bona. 
E, dab la sòr, sola a l'ostau 
Mamà voló, lo còr vitau, 
Tiéner, e respóner.

Temps qu'a corrut... Los dus au clòt 
Pr'Aulès que dròmen en pielòt 
Man meritanta ; 
Mes, s'an los òs per lo gason 
Eths qu'an deishat dens la maison 
L'amna vitanta.

Praube "Junat", ton sovenir 
Jamei ne l'èi, jo vist fanir 
Maugrè los atges ; 
Mes, quan hèi conde deu ton nom, 
Au còr que'm senti lo rebomb 
Com los mainatges.

Nid, on es morta nosta vutz, 
En tu deus vielhs son las vertuts 
Tostemps tenhèras... 
Amics, qui pàssatz après nos, 
N'oblíditz pas, còr pietadós, 
Los Lamanhèras.


[Retour au début]